Nadzwyczajna sytuacja związana z powodzią spowodowała gigantyczne straty. Na szczęście nie brakuje podmiotów, które są gotowe nieść pomoc potrzebującym. Obojętna nie pozostaje również branża motoryzacyjna, w tym dealerzy i importerzy samochodów. Mogą mieć oni jednak wątpliwości dotyczące skutków podatkowych udzielanego wsparcia. Kluczowe w tym kontekście są przepisy o CIT oraz ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Działania pomocowe realizowane są w różnych wariantach. Niekiedy prowadzą je pojedyncze firmy, nie brakuje jednak wspólnych inicjatyw, gdzie wsparcia dokonuje cała sieć dealerska we współpracy z importerem. Niezależnie od wybranego modelu należy zwrócić uwagę na kilka kwestii, które będą mieć kluczowe znaczenie z perspektywy skutków kwalifikacji działań dla celów podatkowych.
Musi być pośrednik
Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, darowizny, które nie stanowią KUP, można odliczyć od dochodu (maksymalnie do wysokości 10% dochodu), jeśli są:
- przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie [dalej: UoDPPiW] oraz
- gdy rodzaj obdarowanej organizacji jest ujęty w art. 3 ust. 2 i 3 UoDPPiW.
Katalog celów z art. 4 UoDPPiW jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. pomoc społeczną, ratownictwo i ochronę ludności, pomoc ofiarom katastrof i klęsk żywiołowych. Również pomoc poszkodowanym przez powodzie mieści się więc w dyspozycji tego przepisu.
Nie mniej ważne jest jednak to, na czyją rzecz przekazywana jest darowizna. Art. 18 ust. 1a pkt 1 ustawy o CIT wprost wyłącza bowiem możliwość odliczenia darowizn na rzecz osób fizycznych. Aby darowizna mogła zostać odliczona od dochodu, powinna zostać więc przekazana nie bezpośrednio potrzebującym, a za pośrednictwem organizacji non-profit, działającej w formie fundacji bądź stowarzyszenia.
Co istotne, podmiot, na rzecz którego przekazywana jest darowizna, nie musi posiadać statusu organizacji pożytku publicznego (OPP), co potwierdza Ministerstwo Finansów. Konieczna jest jednak analiza statutu takiego podmiotu w świetle przepisów UoDPPiW. Tymczasem zgodnie z art. 3 ust. 2 UoDPPiW organizacjami pozarządowymi są:
1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,
2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku
– osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4.
Jaka wartość i dokumentacja?
W przypadku darowizny dokonywanej w formie rzeczowej wątpliwość może również dotyczyć ustalenia jej kwoty. Zgodnie z art. 18 ust. 1b ustawy o CIT, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem VAT, w części której podatnik nie ma prawo odliczyć. Zasadniczo, w przypadku większości darowizn przyjmuje się, że zakupione towary (z przeznaczeniem na darowiznę), nie mają związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, a tym samym nie dają prawa do odliczenia VAT. Nie jest to jednak słuszne założenie – gdyby tak było, bezzasadne byłoby wprowadzenie przez Ministra Finansów zerowej stawki VAT na towary przekazywane nieodpłatnie na cele związane z ograniczaniem skutków powodzi. Z taką samą sytuacją mieliśmy do czynienia w trakcie pandemii Covid i darowizną np. respiratorów – zasadniczo jej skutki podatkowe nie powinny się różnić niezależnie od tego, czy darowizny takiej dokonuje producent respiratorów, czy też podmiot, który specjalnie nabył je po to, by przekazać je w charakterze darowizny.
Skoro więc rozporządzenie Ministra Finansów z 17 września 2024 r. wprowadziło zerową stawkę VAT dla darowizn wszelkiego rodzaju towarów lub usług niezbędnych do wsparcia poszkodowanych, należy uznać, że nabycie towarów w celu przekazania ich tytułem darowizny będzie – z jednej strony – uprawniało do odliczenia VAT, zaś z drugiej – korzystało z obniżonej stawki VAT (0%) przy przekazaniu towarów. W konsekwencji, dla celów podatku CIT jako wartość darowizny należy przyjąć wartość towarów netto (bez VAT) wynikającą z faktury ich nabycia.
Darowizna rzeczowa powinna również być odpowiednio udokumentowana. Zgodnie z art. 18 ust. 1c ustawy o CIT w przypadku darowizny niepieniężnej należy posiadać dokument (np. umowę), który będzie wskazywać:
- wartość darowizny,
- cel (przeznaczenie) darowizny,
- oświadczenie obdarowanego (organizacji) o jej przyjęciu.
Zgodnie z powołanym rozporządzeniem MF w sprawie zerowej stawki VAT – umowa z obdarowaną instytucją (np. OPP) również jest wymagana, co oznacza, że przepisy na gruncie CIT i VAT są po części zbieżne.
Co z importerami?
Co ważne, identyczne wymagania, a także skutki podatkowe będą odnosić się do działań pomocowych prowadzonych przez dealerów we współpracy z importerami, w sytuacji gdy dealerzy przekazują środki, za które importer następnie kupuje towary, które są przekazane potrzebującym za pośrednictwem organizacji non-profit.
W takiej sytuacji – oczywiście przy spełnieniu opisanych wcześniej warunków – dealerzy będą uprawnieni do odliczenia darowizny od dochodu, zaś z perspektywy importera otrzymane i wydatkowane środki będą neutralne podatkowo. W interpretacji z 28 kwietnia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.114.2021.2.KS) organ zgodził się z wnioskodawcą, iż środki pieniężne, które będą zbierane w ramach projektu przez partnera i następnie przekazywane na rzecz fundacji nie stanowią przychodu opodatkowanego CIT po stronie podmiotu organizującego taką „zbiórkę”.
Z kolei w interpretacji z 14 kwietnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP2-2.4010.50.2023.2.PK) Dyrektor KIS wskazał, że w sytuacji gdy środki gromadzone są na wspólnym koncie, które następnie są przekazywane na konto fundacji (a dodatkowo istnieje pisemna umowa darowizny i dokumentacja stanowiąca dowód przekazania wpłaty, z której jasno wynika cel przekazania środków), to otwarcie wspólnego konta do wpłat stanowi „czynność techniczną”, a kwota przekazana na rzecz fundacji stanowi darowiznę określoną w art. 18 ust. 1 i podlega ona odliczeniu od rocznej podstawy opodatkowania.
Autor: Marta Szafarowska
Wykładowca Gekko Taxens Akademia. Specjalizuje się w zakresie szeroko rozumianych zagadnieniach podatkowych spotykanych w branży motoryzacyjnej. Od lat doradza dealerom, importerom i firmom leasingowym, umiejętnie wypracowując praktyczne rozwiązania nawet skomplikowanych problemów. Posiada bogate doświadczenie w doradztwie z zakresu CIT, VAT, PIT i akcyzy.
