NSA w wyroku z 4 marca 2025 r. odniósł się do kwestii stosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadku faktur zbiorczych dokumentujących sprzedaż towarów i usług. Sprawa dotyczyła przedsiębiorcy, który powziął wątpliwość w zakresie tego, czy w sytuacji gdy faktura przekracza 15 000 zł brutto i obejmuje towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, obowiązek stosowania MPP dotyczy całej faktury, czy jedynie pozycji podlegających split payment.
Sprawa dotyczyła spółki działającej w branży paliwowej, będącej czynnym podatnikiem VAT, która zarządzała ogólnopolską siecią stacji paliw, zarówno własnych, jak i franczyzowych, prowadząc sprzedaż paliw oraz innych towarów i usług dostępnych na stacjach, takich jak artykuły spożywcze, usługi gastronomiczne czy myjni.
W ramach swojej działalności spółka wprowadziła dwa modele płatności: karty prepaid oraz karty rabatowe. System kart prepaid umożliwiał klientom wcześniejsze doładowanie środków na dedykowany rachunek bankowy i wykorzystanie ich do płatności za towary i usługi na stacjach własnych i partnerskich. Klienci mogli dowolnie dysponować środkami, a niewykorzystana kwota podlegała zwrotowi na ich wniosek. Wpłata na kartę nie była związana z konkretną transakcją – w momencie zasilenia rachunku nie była znana wartość, ilość ani termin nabycia towarów. Płatność kartą prepaid następowała dopiero przy zakupie, a transakcja była dokumentowana potwierdzeniem zakupu lub dokumentem WZ.
Spółka wystawiała faktury zbiorcze obejmujące dokonane w danym okresie transakcje, przy czym własność towaru przechodziła na klienta już w momencie jego wydania. Spółka argumentowała, że wpłata na kartę prepaid nie stanowi przedpłaty ani zaliczki, ponieważ nie określa przedmiotu sprzedaży, a obowiązek podatkowy powstaje dopiero w momencie realizacji transakcji. Powzięła jednak wątpliwości, czy faktury zbiorcze o wartości przekraczającej 15 000 zł brutto, które zawierają towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, podlegają obowiązkowi stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP) oraz czy obowiązek ten obejmuje całą fakturę, czy jedynie pozycje dotyczące towarów objętych tym wymogiem.
Fiskus i WSA za obowiązkiem zapłaty w MPP
Spółka zwróciła się do Dyrektora KIS z wnioskiem o interpretację indywidualną, wskazując, że w jej ocenie – w przypadku faktur zbiorczych obejmujących towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, których łączna wartość przekracza 15 000 zł brutto, z zastosowaniem kart prepaid oraz gotówkowych kart flotowych (niezależnie od łącznej kwoty należności na fakturze jednostkowej lub zbiorczej, potwierdzającej tę sprzedaż), nie istnieje obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP).
W interpretacji z 10 marca 2020 r. organ nie zgodził się z podatnikiem, wskazując, że każda faktura zbiorcza, której łączna wartość przekracza 15 000 zł brutto i zawiera choćby jeden towar z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, podlega obowiązkowi stosowania MPP w odniesieniu do całej wynikającej z niej kwoty. Dyrektor KIS argumentował, że przepisy nie przewidują rozdzielania obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności na poszczególne pozycje faktury i że podatnik powinien oznaczać każdą taką fakturę adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”.
Nie zgadzając się z tym stanowiskiem, spółka wniosła skargę do WSA w Warszawie, ale w wyroku z 21 kwietnia 2021 r. Sąd podtrzymał stanowisko organu podatkowego, uznając, że obowiązek stosowania MPP nie zależy od sposobu rozliczenia faktury, a jedynie od jej wartości i tego, czy obejmuje towary wymienione w załączniku nr 15. W ocenie WSA, skoro na fakturze znalazła się choćby jedna pozycja objęta mechanizmem podzielonej płatności, to obowiązek jego stosowania rozciąga się na całą kwotę należności z faktury.
NSA za ścisłą interpretacją przepisów
Naczelny Sąd Administracyjny, do którego trafiła sprawa w wyniku złożenia skargi kasacyjnej przez spółkę, uchylił wyrok WSA oraz interpretację indywidualną.
W uzasadnieniu ustnym wskazał, że zgodnie z art. 108a ustawy o VAT mechanizm podzielonej płatności (MPP) znajduje zastosowanie w przypadku faktur, których całkowita wartość przekracza 15 000 zł brutto i obejmuje towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. NSA podkreślił, że obowiązek stosowania mechanizmu split payment jest przepisem obowiązującym bezwzględnie, co oznacza, że nie można od niego odstąpić ze względu na specyfikę prowadzonej sprzedaży, w tym zastosowanie systemu kart prepaid i rabatowych. Sąd wskazał, że forma płatności nie ma znaczenia dla oceny obowiązku stosowania MPP – kluczowa jest wartość faktury oraz to, czy obejmuje ona towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.
W przeciwieństwie do organu i sądu I instancji, NSA podkreślił jednak, że obowiązek zastosowania MPP odnosi się jedynie do pozycji na fakturze, które podlegają temu mechanizmowi, a nie do całej wartości faktury. Sąd zwrócił uwagę, że przepisy regulujące split payment należy interpretować ściśle i zgodnie z ich celem, co oznacza, że obowiązek stosowania tego mechanizmu obejmuje tylko te towary i usługi, które zostały wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, a nie wszystkie pozycje faktury, której łączna wartość przekracza 15 000 zł.
Sąd nie zgodził się zatem ze stanowiskiem, zgodnie z którym faktura zbiorcza spełniająca kryteria kwotowe automatycznie podlega obowiązkowi stosowania mechanizmu podzielonej płatności w odniesieniu do całej należności. NSA uznał, że choć organ podatkowy prawidłowo wskazał na konieczność stosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadku faktur przekraczających próg 15 000 zł brutto, to błędnie rozszerzył ten obowiązek na całą fakturę.
Jednoznaczne wskazówki dla przedsiębiorców
Wyrok NSA ma istotne znaczenie dla przedsiębiorców dokonujących sprzedaży towarów bądź usług wymienionych w załączniku numer 15 do ustawy o VAT – w szczególności tych, którzy wystawiają faktury zbiorcze oraz stosują mniej popularne formy płatności, takie jak karty prepaid czy rabatowe.
Jednoznacznie potwierdza on że jeśli łączna wartość faktury przekracza 15 000 zł brutto i obejmuje towary z załącznika nr 15, należy zamieścić na niej oznaczenie „mechanizm podzielonej płatności”. Jednak w praktyce obowiązek MPP obejmuje tylko te pozycje, które rzeczywiście podlegają temu mechanizmowi.
