Wraz z początkiem 2026 r. w życie wchodzą znowelizowane przepisy ustaw o PIT i CIT. Ustawa zmieniająca wprowadza przede wszystkim fundamentalną zmianę dotyczą podatkowych grup kapitałowych (PGK), które począwszy od nowego roku nie utracą już statusu podatnika CIT z powodu przeprowadzania transakcji z podmiotami powiązanymi na warunkach odbiegających od rynkowych. Likwidacja tego warunku to dobra wiadomość nie tylko dla podmiotów rozważających zawiązanie takiej grupy, ale także dla już istniejących PGK.
Tylko do końca roku będzie obowiązywać art. 1a ust. 2 pkt. 3 lit. b) ustawy o CIT, który dla spółek tworzących PGK skutkuje koniecznością prowadzenia szczegółowej i zaawansowanej oceny rynkowości wszystkich transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi spoza grupy, niezależnie od ich rodzaju, wartości czy okoliczności, pod rygorem utraty statusu podatnika CIT, jeżeli zaszły jakiekolwiek nieprawidłowości w tym zakresie.
Na skutek zmian wprowadzonych ustawą zmieniającą sankcja dotycząca utraty statusu podatnika PGK, którą należy ocenić jako niewspółmierną do naruszenia, zostanie zniesiona.
Podatkowa grupa kapitałowa – dla kogo?
Podatkowa grupa kapitałowa (PGK) to dedykowana spółkom kapitałowym, specyficzna forma opodatkowania przewidziana w przepisach ustawy o CIT. W ramach PGK funkcję podatnika CIT pełni sama PGK, a nie poszczególne podmioty wchodzące w jej skład, co skutkuje znacznym uproszczeniem rozliczeń podatkowych grup podmiotów.
Status PGK jako podatnika CIT przekłada się m.in. na uproszczony zakres zastosowania przepisów o cenach transferowych, w szczególności w kontekście obowiązków dokumentacyjnych oraz raportowych po stronie poszczególnych spółek z grupy.
PGK składa się z co najmniej dwóch powiązanych kapitałowo spółek prawa handlowego posiadających osobowość prawną. Może uzyskać ona status odrębnego podatnika, pod warunkiem spełnienia kilku poniższych warunków:
- w jej skład mogą wchodzić wyłącznie spółki akcyjne, proste spółki akcyjne lub spółki z o.o. mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- kapitał zakładowy przypadający na każdą ze spółek tworzących PGK nie może być niższy niż 250 tys. zł;
- spółka dominująca w PGK musi posiadać bezpośrednio co najmniej 75 % udziałów w kapitale każdej spółki zależnej wchodzącej w skład PGK;
- żadna ze spółek wchodzących w skład PGK nie może wykazywać zaległości we wpłatach podatków będących źródłem dochodów budżetu państwa;
- spółki wchodzące w skład PGK muszą zawrzeć stosowną umowę o jej utworzeniu na minimum trzy lata podatkowe, która podlega zgłoszeniu do naczelnika urzędu skarbowego.
Kluczowe ryzyko – utrata statusu przez PGK
Dziś takie podmioty muszą spełniać rygorystyczne warunki, aby zachować swój status podatkowy. Jednym z fundamentalnych warunków jest obowiązek przeprowadzania przez PGK transakcji z podmiotami powiązanymi spoza grupy na warunkach rynkowych. Zasada ceny rynkowej dotyczy wszystkich podatników CIT, ale w przypadku PGK sankcja za jej naruszenie jest niewspółmiernie wysoka. Nawet minimalna nieprawidłowość w tym zakresie może skutkować automatyczną utratą statusu podatnika CIT przez PGK. Jest to okoliczność, która w ogromnej mierze wpływała do tej pory na niskie zainteresowanie taką formą organizacji wśród podatników CIT czy wręcz prowadziła do likwidowania istniejących już PGK.
Od 1 stycznia 2026 r. sankcja ta zostaje uchylona. W rezultacie, jeśli spółki z PGK dokonają transakcji z podmiotem powiązanym na warunkach odbiegających od rynkowych, nie spowoduje to automatycznej utraty statusu podatnika.
Dziś naruszenie zasady ceny rynkowej przez PGK może skutkować automatyczną utratą statusu podatnika CIT. Ustawa zmieniająca uchyla tę surową sankcję. W rezultacie, jeśli spółki z PGK dokonają transakcji z podmiotem powiązanym na warunkach odbiegających od rynkowych, nie stracą automatycznie statusu podatnika.
Co istotne, wskazane przepisy będą działały wstecz, bowiem dotychczasowy art. 1a ust. 2 pkt 3 lit. b) ustawy o CIT, nie będzie stosowany do PGK, która naruszyła omawiany warunek również przed 1 stycznia 2026 roku, jeżeli przed tym dniem nie została wydana względem niej decyzja stwierdzająca rozwiązanie PGK, a jednocześnie spółki z grupy nie dokonały stosownego rozliczenia CIT wynikającego z rozwiązania PGK.
Moda na podatkowe grupy kapitałowe?
Nowelizacja ustawy o CIT, która uchyla kluczową sankcję dla PGK wchodzi w życie od 1 stycznia 2026 r. i może skutkować „boomem” na PGK. Zmiany w tym obszarze są bardzo oczekiwane i mogą drastycznie spopularyzować tę formę organizacji grup podatników powiązanych kapitałowo.
PGK sama z siebie jest w szczególności korzystna dla grup, w skład których wchodzą takie spółki, które raportują straty, jak i takie, które deklarują dochód podatkowy – zwłaszcza biorąc pod uwagę, wprowadzone w ostatnich latach korzystne zmiany dotyczące zasad odliczenia strat w PGK. Nie można również pominąć wielu zalet w podatku minimalnym, jakie niesie za sobą zawiązanie PGK.
Usunięcie drastycznej sankcji, która do tej pory wiązała się z ogromnym ryzkiem podatkowym założenia PGK, może spowodować, że wielu podatników chętnie skorzysta z tego rozwiązania. Niemniej trzeba podkreślić, że pomimo zniesienia samej sankcji dotyczącej utraty statusu PGK w przypadku zastosowania cen nierynkowych w relacjach z podmiotami spoza grupy, wciąż obowiązywać będą obowiązki w zakresie ceny rynkowej wynikające z przepisów dotyczących cen transferowych.
Autor: Michał Pysiewicz
Doradca podatkowy, starszy konsultant w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Z podatkami związany od 2019 r. Doświadczenie zdobywał w kancelariach doradztwa podatkowego oraz w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. W swojej praktyce zawodowej koncentruje się na sprawach z zakresu podatku dochodowego od osób prawnych – ze szczególnym uwzględnieniem podatku u źródła (WHT), ale także podatku od towarów i usług oraz doradztwie transakcyjnym i podatkowych aspektach fuzji i przejęć.
