Opublikowany 27 czerwca 2022 r. projekt nowelizacji ustawy o CIT oraz niektórych innych ustaw przynosi zapowiedź zmian przepisów m.in. w zakresie dokumentowania tzw. transakcji rajowych – i to zarówno tych bezpośrednich, jak i pośrednich. Większość progów istotności ma zostać podwyższonych, a niektóre z obowiązków – złagodzonych (zniknie m.in. obowiązek weryfikacji krajowych dostawców). Co istotne, projekt zakłada, że nowe przepisy będzie można stosować również do transakcji realizowanych w 2021 r.
W odniesieniu do transakcji dokonywanych bezpośrednio z kontrahentami z krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową podwyższony zostanie próg dokumentacyjny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wynosi on 100 tys. zł i odnosi się zarówno do operacji kosztowych, jak i przychodowych. Taki próg powodował, że dodatkowe obowiązki z obszaru cen transferowych dotyczyłyby wielu podmiotów, dla których transakcje z kontrahentami z rajów podatkowych były incydentalne i opiewały na stosunkowo niewielkie kwoty (w przypadku dealerów samochodów obowiązek mógłby się pojawić już przy sprzedaży choćby 1 pojazdu do podmiotu rajowego). Ministerstwo Finansów proponuje, by po wejściu w życie omawianego projektu próg wynosił nie 100, a 200 tys. zł.
2,5 mln zł dla transakcji towarowych i finansowych
Zmiany będą dotyczyć jednak również tzw. pośrednich transakcji rajowych, czyli gdy rzeczywisty właściciel należności z tytułu danej transakcji ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem przepisów do sporządzania dokumentacji cen transferowych zobowiązane były podmioty dokonujące transakcji z opisanymi powyżej podmiotami, jeśli wartość transakcji przekroczyła 500 tys. zł. Po zmianach progi dokumentacyjne wyniosą: 2,5 mln zł (w przypadku transakcji towarowych i finansowych) i 500 tys. zł – w przypadku pozostałych transakcji.
Projekt nowelizacji zakłada ponadto, że w przypadku przekroczenia powyższych limitów – jeśli transakcja będzie dokonywana pomiędzy dwoma polskimi kontrahentami – obowiązek dokumentacyjny będzie spoczywał na tym podmiocie, który otrzymuje należność w związku z dokonaną transakcją. W konsekwencji oznacza to, że po wejściu przepisów w życie polscy przedsiębiorcy nie będą już musieli pozyskiwać oświadczeń dotyczących transakcji rajowych od krajowych dostawców, z którymi zawarli transakcję o wartości powyżej 500 tys. zł. Obowiązek ten będzie dotyczył jedynie transakcji dokonywanych z podmiotami zagranicznymi.
Ministerstwo Finansów zaproponowało ponadto wyłączenie stosowania obowiązku dokumentacyjnego dla pośrednich transakcji rajowych, w przypadku gdy podmiot otrzymujący należność nie dokonywał w danym roku rozliczeń z podmiotem rajowym lub gdy podmiot otrzymujący należność nie jest powiązany z podmiotem rajowym.
W tym kontekście istotną informacją jest to, iż okoliczność, że rzeczywisty właściciel należności nie ma siedziby, miejsca zamieszkania lub zarządu na terytorium raju podatkowego, będzie mogła zostać potwierdzona za pomocą oświadczenia dotyczącego rzeczywistego właściciela należności podpisanego przez podmiot zagraniczny, który taką należność otrzymał. Do tej pory możliwość zastosowania dla tych potrzeb wspomnianego oświadczenia wynikała jedynie z projektu objaśnień podatkowych Ministerstwa Finansów. Wydaje się więc, że po uchwaleniu nowelizacji ustawy o CIT wykorzystanie oświadczenia jako elementu badania kontrahentów na potrzeby stosowania regulacji o podmiotach rajowych będzie usankcjonowane również przez przepisy. Inaczej ma być jedynie w tych przypadkach, gdy polski podatnik będzie wiedział (lub mógł wiedzieć przy dochowaniu należytej staranności), że treść oświadczenia jest niezgodna z rzeczywistością.
Gdzie ryzyko uszczupleń?
Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, zmiany w zakresie progów istotności dla tzw. pośrednich transakcji rajowych (z 0,5 do 2,5 mln zł w przypadku transakcji towarowych i finansowych) przyczynią się do ograniczenia obowiązków dokumentacyjnych po stronie podatników. W ocenie resortu finansów w przypadku transakcji towarowych ryzyko przerzucania dochodów do rzeczywistego właściciela w raju podatkowym jest niskie, zaś w przypadku transakcji finansowych potencjalna wartość przesunięć dochodów do rajów podatkowych jest niezbyt istotna. Wydaje się więc, że największe ryzyko uszczupleń podatkowych spowodowanych transferami do rajów podatkowych Ministerstwo dostrzega w transakcjach dotyczących usług (w szczególności niematerialnych), dla których próg istotności nadal będzie wynosił 500 tys. zł w skali roku.
Omawiany projekt nowelizacji przewiduje, że nowe regulacje, co do zasady, będzie należało stosować do transakcji rajowych rozpoczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2023 r. (zgodnie z projektem ustawa ma wejść w życie od początku przyszłego roku). Ustawodawca przewidział jednak przepis przejściowy, który pozwalałby na zastosowanie nowych przepisów również do transakcji zawartych bądź realizowanych w 2021 r., czyli od chwili wprowadzenia nowego brzmienia art. 11o ustawy o CIT. Przepis ten wprowadził obowiązek weryfikacji kontrahentów i – ewentualnie – przygotowania dokumentacji cen transferowych w razie negatywnego wyniku takiej weryfikacji.
Dla dealerów zastosowanie nowych przepisów oznaczałaby m.in. możliwość rezygnacji z pozyskiwania oświadczeń od wszystkich dostawców, z którymi w 2021 r. dokonali transakcji towarowych lub finansowych na kwotę ponad 500 tys. zł. Jednak z uwagi na to, że w rozpoczętym niedawno III kwartale 2022 r. projekt ustawy ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów, to należy spodziewać się, że termin jego uchwalenia przez Sejm, rozpatrzenia poprawek zgłoszonych przez Senat i podpis ustawy przez Prezydenta przypadnie na IV kwartał (aby ustawa weszła w życie od 1 stycznia 2023 r., musi ona zostać opublikowana w Dzienniku Ustaw do końca listopada 2022 r.). Do tego czasu dealerzy – dla własnego bezpieczeństwa – powinni realizować obowiązki nakładane przez ustawę w aktualnym kształcie i pozyskiwać oświadczenia dotyczące właściciela rzeczywistego otrzymanych należności od wszystkich (polskich i zagranicznych) dostawców, z którymi w 2021 r. zrealizowano transakcje na kwotę przekraczającą 500 tys. zł. Swoje wysiłki należy jednak koncentrować w szczególności na uzyskaniu stosownej dokumentacji od podmiotów zagranicznych, mając na uwadze, że zgodnie z nadchodzącymi zmianami przepisów, w przypadku krajowych kontrahentów obowiązek weryfikacyjny zostanie usunięty.
Autor: Marta Szafarowska
Wykładowca Gekko Taxens Akademia. Specjalizuje się w zakresie szeroko rozumianych zagadnieniach podatkowych spotykanych w branży motoryzacyjnej. Od lat doradza dealerom, importerom i firmom leasingowym, umiejętnie wypracowując praktyczne rozwiązania nawet skomplikowanych problemów. Posiada bogate doświadczenie w doradztwie z zakresu CIT, VAT, PIT i akcyzy.
