Zważywszy na to, że w tym roku terminy na realizację obowiązków z zakresu cen transferowych są krótsze, nie warto dłużej zwlekać z ich weryfikacją. W tym kontekście kluczowa będzie m.in. identyfikacja podmiotów powiązanych oraz wytypowanie transakcji jednorodnych i analiza ich wartości w kontekście ustawowych progów. Warto też pamiętać, że nawet jeśli podatnik będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych, będzie zobowiązany do złożenia informacji TPR-C, której w tym roku nie podpiszą już księgowi.
Jak zidentyfikować podmioty powiązane?
Dla większości spółek podstawową czynnością w kontekście weryfikacji obowiązków wynikających
z przepisów o cenach transferowych będzie identyfikacja podmiotów powiązanych. Ich brak – w przypadku większości firm – będzie równoznaczny z tym, że spółka nie posiada takich obowiązków, choćby raportowania TPR-C, z wyłączeniem transakcji realizowanych z kontrahentami z tzw. rajów podatkowych. W ich przypadku pełne obowiązki powstaną po przekroczeniu progów ustawowych (2,5 miliona zł netto w przypadku transakcji finansowych oraz 0,5 miliona zł netto w przypadku transakcji pozostałego rodzaju) nawet, jeśli strony nie są ze sobą w żaden sposób powiązane.
Istnieją trzy typy powiązań między podmiotami:
- Powiązania kapitałowe;
- Powiązania osobowe; oraz
- Powiązania rodzinne.
Pierwszy z nich wynika z powiązań kapitałowych i – w uproszczeniu – pojawia się w sytuacji, gdy jeden podmiot posiada udziały (co najmniej 25%) w kapitale drugiego podmiotu, praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających bądź udziałów lub praw do udziału w zyskach.
W przypadku branży dealerskiej często spotykany jest także drugi rodzaj powiązań, powiązania osobowe. Dotyczą one tych przypadków, gdy osoba pełniąca funkcję kierowniczą w spółce dealerskiej (np. członka zarządu) wywiera tzw. znaczący wpływ również w drugim podmiocie, z którym dealer dokonuje transakcji (ewentualnie – gdy posiada w tym drugim przedsiębiorstwie udziały).
Trzecim typem – również powszechnym w motoryzacji – są powiązania rodzinne. Jeśli osoby spokrewnione lub spowinowacone (do drugiego stopnia) wywierają tzw. znaczący wpływ, czyli np. pełnią funkcje kierownicze lub posiadają udziały w dwóch firmach, które utrzymują relacje handlowe, takie podmioty również będą ze sobą powiązane.
Przykład
Pani Janina Nowak jest prezesem zarządu Banku S.A. Jej mąż, Marian Nowak jest jednym z ośmiu członków zarządu spółki Importuję Azjatyckie Pojazdy S.A., gdzie odpowiada za podejmowanie kluczowych decyzji kontraktowych.Konkluzja
Wystąpienie powiązań rodzinnych skutkuje powstaniem powiązań pomiędzy Bankiem S.A. oraz Importuję Azjatyckie Pojazdy S.A. Transakcje pomiędzy tymi spółkami będą musiały zostać przeanalizowane pod kątem potencjalnych obowiązków w zakresie cen transferowych.Jakie progi dla jakich transakcji?
Samo wystąpienie transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi nie przesądza jeszcze o konieczności przygotowania dokumentacji cen transferowych. Aby ten obowiązek zaistniał, wartość transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym musi wynieść co najmniej:
- 10 milionów zł netto w przypadku transakcji towarowych i finansowych (liczonych w przypadku transakcji finansowych od wartości kapitału umownego – pożyczki, kredyty czy wartości sumy gwarancyjnej – poręczenia, gwarancje);
- 2 miliony zł netto w przypadku transakcji usługowych oraz transakcji innego rodzaju;
- 2,5 miliona zł netto w przypadku transakcji finansowych zawieranych z kontrahentami z tzw. rajów podatkowych;
- 0,5 miliona zł netto w przypadku transakcji pozostałego rodzaju zawieranych z kontrahentami z tzw. rajów podatkowych.
Transakcja kontrolowana musi spełniać trzy warunki: obejmować działania o charakterze gospodarczym (a więc podejmowane przede wszystkim w celu zarobkowym), jej warunki są ustalane lub narzucone w wyniku powiązań, a jej wystąpienie oceniane jest na podstawie rzeczywistych zachowań (a nie np. postanowień umownych).
Jeśli transakcja zostanie uznana za kontrolowaną, należy ją przenalizować pod kątem jednorodności (lub jej braku). O jednorodności świadczyć może m.in. kwestia jednolitości ekonomicznej, spełnienie kryteriów porównywalności oraz przyjęte metody weryfikacji cen transferowych. Co istotne, transakcje jednorodne mogą być dokonywane z wieloma podmiotami i mogą składać się z wielu operacji (faktur). Kryterium porównywalności dotyczy m.in. cech charakterystycznych dóbr, usług lub innych świadczeń.
Kiedy w praktyce można mówić o wystąpieniu transakcji jednorodnej? W przypadku dealerów będzie nią np. sprzedaż samochodów (przy czym co do zasady nie chodzi o sprzedaż pojazdów określonego modelu bądź nawet marki, ale o sprzedaż aut jako taką), świadczenie usług blacharsko-lakierniczych lub wynajmu obiektów. O transakcji jednorodnej będzie można mówić również w przypadku udzielania przez dany podmiot pożyczek, kredytów, gwarancji lub poręczeń, których warunki (oprocentowanie, terminy zdolności, terminy udzielenia) byłyby niezwykle zbliżone. W praktyce jednak, jednorodność w przypadku transakcji finansowych zdarza się rzadko.
Przykład
Spółka AB Motors Sp. z o.o. nabywała w roku finansowym 2022 pojazdy od 14 różnych dostawców, znajdujących się na 3 różnych kontynentach, z czego w przypadku każdego z nich wartość zakupu nie przekroczyła 10 milionów PLN netto. Łącznie natomiast wartość transakcji wyniosła 19 milionów PLN netto. Zakupy różniły się wolumenem, ale także ceną – nie w obszarze metody jej szacowania, a w obszarze samych pozycji i ich wartości na poziomie bazy kosztowej.
Konkluzja
Transakcja zostanie uznana za jednorodną z uwagi na jednolity przedmiot transakcji oraz wspólną metodę wynagradzania, pomimo różnic w wartościach w bazie kosztowej.
A może jednak zwolnienie?
Nawet w sytuacji, jeśli spółka zidentyfikuje po swojej stronie transakcje kontrolowane o jednorodnym charakterze, może okazać się, że uniknie ona obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych. Dotyczy to kontrolowanych transakcji krajowych, gdy podmioty nie poniosły straty podatkowej (a także nie korzystają ze zwolnienia podmiotowego i zwolnienia opodatkowania dochodów uzyskanych z działalności strefowej). Choć kwestia braku straty podatkowej w wielu przypadkach wymaga pogłębionej analizy, to omawiane zwolnienie jest najpopularniejszym, z którego korzystają polscy podatnicy. Należy podkreślić, że podmioty, które stosują takie zwolnienie – mimo że nie muszą przygotować lokalnej dokumentacji cen transferowych – są zobowiązane do złożenia informacji TPR-C w wariancie uproszczonym.
Inne zwolnienia, które przewidują przepisy, to m.in.:
- zwolnienie safe harbour (przewidziane dla wybranych transakcji finansowych oraz usług o niskiej wartości dodanej);
- zwolnienie dla transakcji tzw. czystego refakturowania;
- zwolnienie dla mikro i małych przedsiębiorstw.
Nowością w przepisach jest to, że podatnicy objęci obowiązkiem raportowania TPR-C (spółki) lub TPR-P (osoby fizyczne) za rok finansowy 2022 nie muszą składać formularza ORD-U. Zwolnienie z tego obowiązku nie obejmuje jedynie podatników realizujących transakcje z kontrahentami z tzw. rajów podatkowych.
Raportowanie TPR-C. Kto uprawniony?
Poza koniecznością przygotowania dokumentacji cen transferowych (lokalnej – do końca 10. miesiąca po zakończeniu roku, i ewentualnie grupowej – do końca 12. miesiąca po zakończeniu roku) najważniejszym obowiązkiem wynikającym z przepisów o cenach transferowych jest raportowanie elektroniczne TPR-C. Termin na dopełnienie tego obowiązku upływa z końcem 11. miesiąca po zakończeniu roku.
Raportowanie TPR-C obejmuje m.in. dane spółki, a także jej informacje finansowe, związane z marżą, rentownością czy udziałem kosztów działalności operacyjnej z podmiotami powiązanymi w ogóle kosztów operacyjnych.
W ramach TPR-C należy wskazać również:
- transakcje kontrolowane objęte obowiązkiem sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych;
- transakcje kontrolowane zwolnione z obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych (zgodnie ze zwolnieniem dla tzw. transakcji krajowych);
- należności płatne na rzecz podmiotów z tzw. rajów podatkowych.
Należy mieć świadomość, że od 2023 r. informację o cenach transferowych musi podpisać kierownik jednostki lub inny organ zarządzający, np. wyznaczony do tego obowiązku członek zarządu. Istnieje również możliwość podpisania jej przez pełnomocnika, przy czym może nim być adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub biegły rewident. W tym gronie nie ma księgowego, który nie byłby uprawniony do reprezentacji spółki zgodnie z wpisem ujawnionym w KRS.
O czym jeszcze pamiętać?
W kontekście realizacji tegorocznych obowiązków związanych z cenami transferowymi warto również zasygnalizować wysokie prawdopodobieństwo konieczności przygotowania nowej analizy cen transferowych. Przepisy wymagają, by dokonywać jej „nie rzadziej niż co 3 lata, chyba że wcześniej nastąpi zmiana otoczenia ekonomicznego (w stopniu znacznie wpływającym na sporządzoną analizę), co będzie uzasadniało dokonanie aktualizacji w roku zaistnienia tej zmiany”.
Zgodnie z podejściem organów podatkowych warunki makroekonomiczne występujące w roku 2022, dotyczące m.in. inflacji, stóp procentowych, cen towarów i usług, a także surowców czy energii, są wystarczające do uznania konieczności przygotowania nowych analiz benchmarkingowych. Podatnicy powinni przyjąć, że każda analiza przygotowana przed 2023 r. traci swoją ważność, a wyjątki od tej reguły powinny być odpowiednio uargumentowane, aby uniknąć sporu z organami skarbowymi.
Autor: Maciej Gierada
Lider Praktyki Cen Transferowych i Wycen w Gekko Taxens. Dysponuje blisko 10-letnim doświadczeniem w tym obszarze. Kieruje projektami z zakresu cen transferowych, planowania podatkowego i modelowania transakcyjnego. Posiada głęboką specjalizację w zakresie wyceny – przedsiębiorstw oraz transakcji, w szczególności finansowych, a także przygotowywania niezbędnej dokumentacji podatkowej, zarówno na potrzeby cen transferowych, jak i pozostałych obszarów dotyczących podatków dochodowych.
