Od początku 2022 r. osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które pobierają z tego tytułu wynagrodzenie, np. członkowie zarządu, zostały objęte obowiązkiem opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Sprawa nie jest jednak jednoznaczna w przypadku cudzoziemców, a także prokurentów. Rozwiązaniem może być wniosek o interpretację indywidualną do NFZ.
Wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, zostały objęte obowiązkiem opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. W bardzo dużym uproszeniu oznacza to wzrost obciążeń dla członków zarządu pełniących funkcje na podstawie powołania o obowiązkową składkę zdrowotną wynoszącą 9% podstawy obliczenia składki, którą stanowić będzie wysokość pobieranego wynagrodzenia. Intencją ustawodawcy było uderzenie w zarządy spółek, ale przy okazji zmiany dotkną również członków innych organów – np. rad nadzorczych. Pojawia się jednak pytanie: co z prokurentami? Tutaj odpowiedź nie jest jednoznaczna.
Brak spójności w przepisach
Wracając jeszcze do uzasadnienia projektu ustawy realizującej Polski Ład, możemy w nim przeczytać, że osobami powołanymi do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, są między innymi prokurenci.
W tym miejscu pojawia się jednak problem interpretacyjny, bowiem zgodnie z Kodeksem Cywilnym prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Powstaje pytanie, czy prokura może być określana jako „funkcja”, a udzielenie jej jako „akt powołania”? W praktyce prokurenci mają często bardzo podobny status do członków zarządu w spółkach, jednak od strony czysto prawnej prokura bardziej przypomina zwykłe pełnomocnictwo niż jakąkolwiek „funkcję”, nawet pomimo tego, że przepisy KSH posługują się pojęciem „powołania” prokurenta (zamiennie z „ustanowieniem prokury”). Gdyby uznać, że wbrew uzasadnieniu ustawy prokura nie spełnia ww. kryteriów, w konsekwencji prokurent nie podlegałby obowiązkowi opłacania składki zdrowotnej.
Co na to ZUS?
W związku z wejściem w życie Polskiego Ładu na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych znalazła się zakładka zmiany w składce zdrowotnej od 2022 r. – najczęściej zadawane pytania. Możemy tam znaleźć pytanie o następującej treści: Czy osoby powołane do pełnienia funkcji to nie tylko członkowie zarządu, ale również inne osoby, np. członkowie komisji itp.? ZUS odpowiedział w następujący sposób: Tak, nie tylko członkowie zarządu. Także inne osoby, o ile przychód przez nie uzyskiwany jest kwalifikowany do źródła wskazanego w art. 13 pkt 7 ustawy o PIT.
Wymieniony w odpowiedzi art. 13 pkt 7 ustawy o PIT stanowi, że za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych.
Organy skarbowe niejednokrotnie wypowiadały się co do kwalifikacji przychodów z tytułu pełnienia funkcji prokurenta. Zdaniem fiskusa przychody tego rodzaju powinny zostać zakwalifikowane jako przychody z innych źródeł (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 października 2019 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.437.2019.2.MK). Z udzielonej przez ZUS odpowiedzi wynika więc, że prokurent nie powinien podlegać obowiązkowi opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.
ZUS odniósł się również do osób pobierających wynagrodzenie z tytułu powołania będących polskimi nierezydentami podatkowymi. Zdaniem ZUS taka osoba nie podlega ubezpieczeniu. Niestety ZUS nie wskazał podstawy prawnej swoich odpowiedzi.
Co zrobić, gdy wypłacamy wynagrodzenie prokurentowi lub zagranicznemu członkowi zarządu?
Rekomendowanym rozwiązaniem opisanego problemu jest złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej – jednak nie do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, a do NFZ. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w art. 109 stanowi, że Prezes Funduszu rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego. Z kolei Prawo przedsiębiorców upoważnia firmy do składania wniosków o interpretacje dotyczących danin publicznych, innych niż podatkowe. Taka interpretacja ma analogiczną moc ochronną jak w przypadku interpretacji indywidualnych, wydawanych przez Dyrektora KIS. Podobny jest też tryb wydawania takich interpretacji. O interpretację powinien wnioskować płatnik, tzn. firma, która wypłaca należności członkowi zarządu/prokurentowi.
Zawnioskować o interpretację warto z trzech powodów. Po pierwsze dlatego, że wydaje się, że jest na ten moment szansa na uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia. Po drugie dlatego, że jakiekolwiek wyjaśnienia publikowane na stronach internetowych nie mają mocy ochronnej i opieranie się na nich wiąże się z ryzykiem. Po trzecie wreszcie dlatego, że koszt takiej interpretacji to tylko 40 zł. Wydaje się, że to niewygórowana cena za uzyskanie możliwości bezpiecznego niepobierania wysokiej składki od często bardzo wysokich wynagrodzeń osób pełniących funkcje w spółce.
Autor: Michał Półtorak
Konsultant w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z PIT oraz ZUS. Doświadczenie zawodowe zdobywał w renomowanej spółce doradztwa podatkowego, należącej do tzw. wielkiej czwórki.
W Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe zajmuje się głównie podatkiem dochodowym oraz kwestiami z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku
