Sierpniowy komunikat Ministerstwa Finansów dotyczący intensyfikacji walki z agresywną optymalizacją podatkową oraz transferem zysków za granicę stanowi wyraźny sygnał zaostrzenia polityki kontrolnej. W Małopolskim Urzędzie Celno-Skarbowym w Krakowie zostanie utworzone Centrum Kompetencyjne, którego zadaniem będzie m.in. zwalczanie niezgodnych z prawem mechanizmów w obszarze cen transferowych. Należy to odczytywać jako zapowiedź konkretnej zmiany w praktyce działania administracji skarbowej.
Specjalizacja i selektywność kontroli
Planowane działania wpisują się w szerszy proces reorganizacji Krajowej Administracji Skarbowej. Już w 2024 r. szef KAS sygnalizował potrzebę wzmocnienia kompetencji urzędników i powrotu do modelu wyspecjalizowanych zespołów kontrolnych. Odejście od szeroko zakrojonych, czasochłonnych kontroli na rzecz bardziej precyzyjnych działań opartych na analizie danych i selekcji podmiotów według indywidualnego profilu ryzyka stanowi istotny element nowego podejścia administracji skarbowej.
Komunikat Ministerstwa Finansów opublikowany 1 sierpnia 2025 r. stanowi potwierdzenie obranego niedawno kierunku. Wskazano w nim m.in. że priorytetem mają być efekty kwotowe, a nie – jak wcześniej – liczba kontroli.
Ryzyko mimo zgodności z przepisami
Obszar zainteresowania KAS obejmuje obecnie nie tylko przypadki oczywistych naruszeń przepisów, lecz także struktury i modele działalności, które – mimo zgodności z przepisami – skutkują znacznym obniżeniem efektywnego opodatkowania i mogą być postrzegane przez administrację jako sztuczne lub pozbawione uzasadnienia ekonomicznego. Dotyczy to nie tylko klasycznych przypadków optymalizacji transgranicznej, lecz również krajowych struktur holdingowych, niestandardowych modeli wynagradzania kadry zarządzającej czy outsourcingu usług realizowanego w sposób trudny do obrony pod względem gospodarczym.
Oznacza to konieczność rewizji dotychczasowych strategii podatkowych – nie tylko pod kątem ich legalności, ale także sposobu, w jaki są postrzegane w kontekście obowiązujących priorytetów kontrolnych. Kwestie, które wcześniej nie były przedmiotem zainteresowania organów skarbowych, mogą obecnie zostać uznane za istotne z punktu widzenia tzw. agresywnej optymalizacji.
Nowe obowiązki raportowe
Od 2026 r. administracja skarbowa będzie dysponować pełnym zakresem danych o działalności podatników – m.in. dzięki obowiązkowemu KSeF oraz rozszerzonym obowiązkom raportowania CIT (CIT-8, JPK-CIT, TPR). Choć zakres tych danych był znany wcześniej, to właśnie teraz widać wyraźnie, w jaki sposób mają zostać wykorzystane operacyjnie przez organy podatkowe.
Wykorzystanie tych narzędzi umożliwia tworzenie zintegrowanych profili podatników, a tym samym – ocenę zachowań pod kątem potencjalnych nieprawidłowości. Dodatkowo, coraz częściej stosowane są algorytmy analizujące dane historyczne oraz odchylenia od średnich branżowych, co pozwala fiskusowi na identyfikację podmiotów potencjalnie wymagających weryfikacji.
Co dalej?
W obliczu zapowiadanych zmian przedsiębiorcy powinni przeanalizować swoje struktury i procedury podatkowe – zarówno historyczne, jak i bieżące. Należy spodziewać się, że kontrole coraz częściej będą wszczynane na podstawie sygnałów statystycznych, a nie oczywistych błędów. W dobie zaawansowanej analityki podatkowej kluczowe staje się więc już nie tylko – jak dotychczas – zapewnienie formalnej zgodności realizowanych działań z obowiązującymi przepisami, ale także transparentność i logika działań, które wpiszą się w aktualne podejście i oczekiwania organów.
Autor: Michał Starachowski
