Dwa niedawne wyroki dostarczają pewnych wskazówek w zakresie rozliczania wydatków na organizację wyjazdów integracyjnych, choć nie wyjaśniają wszystkiego. W odniesieniu do pracowników NSA uznał, że wydatki na integrację nie dają prawa do odliczenia VAT przy jednoczesnym braku konieczności opodatkowania VAT z tytułu nieodpłatnych świadczeń. WSA w Warszawie potwierdził zaś prawo do odliczenia podatku z faktur dokumentujących nabycie usługi organizacji imprezy w części dotyczącej współpracowników.
Wyrok NSA z 6 kwietnia 2023 r. (sygn. I FSK 239/20) zapadł w sprawie, w której spółka zwróciła się do Dyrektora KIS z zapytaniem dotyczącym organizacji wyjazdów dla pracowników oraz ich rodzin. We wniosku o interpretację wskazała, że nie wyklucza, że wyjazdy mogą wpływać pozytywnie na integrację pracowników, zwiększenie ich motywacji do pracy, a także zacieśnienie relacji na linii pracodawca-pracownicy. Wnioskodawca zaznaczył jednak, że wyjazdy nie są organizowane z myślą o powyższym. Zaspokojenie potrzeb pracowników wynika z dobrej woli spółki. Dodatkowo wnioskodawca wskazał, że wyjazdy nie mają charakteru szkoleniowego, nie pełnią też roli promocji dla spółki. W ich trakcie mogą być organizowane wyjścia do kina czy na basen. Zakupy związane z usługami rozrywkowymi, których dokonuje spółka, są dokumentowane za pomocą faktur.
Po stronie podatnika zrodziły się wątpliwości dotyczące rozliczenia wydatków związanych z wyjazdami. W szczególności tego, czy świadczone przez nią usługi rozrywkowe na rzecz pracowników (i ich rodzin) powinny być traktowane jako nieodpłatne świadczenie usług na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, które podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Spółka zapytała ponadto, czy przysługuje jej prawo do odliczenia VAT wykazanego na fakturach dotyczących organizacji wyjazdów.
Bez odliczenia, ale i bez podatku należnego
Zdaniem Dyrektora KIS usługi świadczone przez spółkę na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach nie mają związku z działalnością gospodarczą spółki. Służą bowiem głównie zaspokojeniu osobistych (prywatnych) potrzeb uczestników. W związku z tym, w ocenie Dyrektora KIS, spółce nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wynikającego z wydatków na wyjazdy na gruncie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.
Zdaniem organu, brak prawa do odliczenia VAT naliczonego od zakupów związanych z opisywanymi usługami powoduje, że usługi świadczone nieodpłatnie na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, nie podlegają opodatkowaniu VAT. W przypadku spółki, która nie ma prawa do odliczenia VAT od wydatków na organizację wyjazdów, usługi świadczone nieodpłatnie na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach nie podlegają opodatkowaniu VAT. Oznacza to, że te usługi nie są uznawane za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT i nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 10 kwietnia 2019 r. (sygn. 0112-KDIL4.4012.687.2018.2.HW) wynikało więc, że usługi świadczone przez spółkę nieodpłatnie na rzecz pracowników i innych osób biorących udział w wyjazdach nie są objęte opodatkowaniem VAT, ale jednocześnie nie jest ona uprawniona do odliczenia VAT z faktur dokumentujących takie wydatki.
Brak zgody między WSA a NSA
Inną wykładnię zaprezentował WSA w Poznaniu, pod wpływem zaskarżenia przez podatnika uzyskanej interpretacji. Zdaniem Sądu, stanowisko organu, który uzależnia prawo do odliczenia podatku naliczonego od istnienia związku wydatku z działalnością gospodarczą podatnika jest, w okolicznościach opisywanej sprawy, zbyt dalekim uproszczeniem. W wyroku z 6 listopada 2019 r. (sygn. I SA/Po 504/19) Sąd wskazał, że należy przyjąć, iż ustawodawca, nakładając podatek na czynności nieodpłatne, tym samym umożliwia w tej sytuacji odliczenie podatku naliczonego. Stanowisko WSA w Poznaniu nie było jednak korzystniejsze dla podatnika. Sąd przyznał mu bowiem prawo do odliczenia VAT naliczonego, ale jednocześnie wskazał, że opodatkowaniu podlegają nieodpłatne świadczenia spółki na rzecz pracowników (i ich rodzin).
Podobne stanowisko jak Dyrektor KIS przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu z 6 kwietnia 2023 r. (sygn. I FSK 239/20). Zdaniem Sądu główny spór dotyczy stosowania art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem za odpłatne świadczenie usług uznaje się także nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenia usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. W ustnym uzasadnieniu wyroku NSA wskazał, że jeżeli przedsiębiorca nabywa dobra lub usługi wyłącznie na cele prywatne, nie działa jako podatnik w rozumieniu przepisów VAT, lecz występuje w charakterze prywatnym. W tym kontekście Sąd powołał się na wyrok TSUE w sprawie C-20/91 (de Jong) z 6 maja 1992 r.
Jak wskazał Sąd, przepis art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT nie ma zastosowania w tej konkretnej sprawie. Przepis ten wdraża art. 26 ust. 1 lit. b Dyrektywy i ma na celu zapobieganie sytuacjom, w których podatnik lub jego pracownicy otrzymują usługi wolne od podatku, za które osoba prywatna musiałaby zapłacić VAT. Regulacja ta ma zagwarantować, że przedsiębiorca, który korzysta z usług swojego przedsiębiorstwa na cele prywatne, znajduje się w tej samej sytuacji, co zwykły konsument. Przepis ten odnosi się jednak wyłącznie do sytuacji, w których przedsiębiorca działa jako podatnik VAT, a następnie udziela nieodpłatnych usług osobom związanym z jego działalnością gospodarczą. W analizowanej sprawie jest inaczej, ponieważ spółka nabywa usługi na cele prywatne pracowników poza swoją działalnością gospodarczą i nie odlicza VAT z tytułu nabycia usług, więc art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT nie będzie miał wobec niej zastosowania.
Zasada neutralności zachowana
Celem art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT jest, aby z zachowaniem zasady neutralności, podatnik, który działając w charakterze podatnika VAT, korzysta z usług swojego przedsiębiorstwa na użytek prywatny (lub świadczy nieodpłatnie usługi pracownikom na cele prywatne), znajdował się z punktu widzenia VAT w tej samej sytuacji, co odbiorca takich usług zobowiązany do zapłaty podatku, czyli jako konsument. Brak prawa do odliczenia VAT powoduje brak konieczności opodatkowania VAT nieodpłatnych świadczeń na rzecz pracowników. Zasada neutralności w omawianym przypadku zostaje zatem zachowana.
Co ze współpracownikami?
Dyrektor KIS kwestionuje również prawo do odliczenia VAT naliczonego w odniesieniu do podatników, którzy nabywają usługi związane z wyjazdami, w których uczestniczą współpracownicy. Takie stanowisko organ zaprezentował w interpretacji indywidualnej z 22 grudnia 2022 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.436.2022.2.KP).
Została ona wydana dla spółki, którą interesowało, czy w przypadku organizacji wyjazdu integracyjnego, w którym uczestniczą zarówno jej pracownicy, jak i współpracownicy, będzie ona mogła odliczyć od poniesionych na wyjazd wydatków podatek VAT w pełnej wysokości. Organ takiego prawa odmówił. W uzasadnieniu wskazał, że współpracownicy spółki to oddzielne podmioty gospodarcze, które przy podejmowaniu decyzji kierują się głównie własnym interesem gospodarczym. Zdaniem Dyrektora KIS spotkanie integracyjne pracowników i współpracowników nie decyduje o podpisaniu umowy o współpracy. Organ ocenił również, że zakres prac współpracowników jest ściśle określony i powiązany z ustalonym wynagrodzeniem. Zatem niezależnie od tego, czy zintegrują się oni z pozostałymi członkami zespołu czy zarządu, zakres ich działań nie będzie wpływał – choćby pośrednio – na obroty spółki.
Inaczej ocenił sprawę WSA w Warszawie, który w wyroku z 7 czerwca 2023 r. (sygn.: III SA/Wa 593/23) uchylił powyższą interpretację, oceniając, że wydatki na wyjazd integracyjny dla pracowników i współpracowników mają pośredni związek z działalnością gospodarczą i czynnościami opodatkowanymi. Takie spotkanie służy integracji, zacieśnieniu więzi między pracownikami i współpracownikami pracującymi nad projektami, które są później sprzedawane jako usługi dla kontrahentów spółki. Podczas takiego wyjazdu przedstawiane są także wyniki i wizje strategii na przyszłość, co ma wpływ na działalność gospodarczą i obroty spółki. Tego typu spotkania mają pozytywny wpływ na współpracę między pracownikami a współpracownikami, co korzystnie wpływa na spółkę i jej przychody. W rezultacie podmiotowi, który ponosi takie wydatki, przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT wykazanego na fakturach z tytułu zakupu tej usługi w części dotyczącej współpracowników (na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).
Warto jednak zaznaczyć, że wyrok WSA w Warszawie, choć korzystny, jest nieprawomocny, a organ zapewne skorzysta z prawa do jego zaskarżenia. Ponadto, choć Sąd potwierdził prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur dokumentujących kompleksową usługę organizacji imprezy integracyjnej w odniesieniu do współpracowników, to ani wyrok, ani wydana wcześniej interpretacja organu nie odnosiła się m.in. do kwestii ewentualnego opodatkowania VAT z tytułu nieodpłatnego świadczenia usług. W analizowanym przypadku art. 8 ust. 2 nie powinien mieć jednak zastosowania – nieodpłatnie świadczone usługi, w przypadku gdy wyjazd zaspakaja istotne potrzeby podatnika, a zatem jest związany z jego działalnością gospodarczą, nie powinny bowiem podlegać opodatkowaniu VAT.
Autor: Paweł Jaworski
Konsultant w Gekko Taxens. Specjalizuje się w prawie podatkowym, w szczególności w podatku VAT.
Zajmuje się bieżącym wsparciem klientów funkcjonujących na rynku motoryzacyjnym oraz farmaceutycznym. Był zaangażowany w wiele projektów obejmujących przeglądy VAT i CIT, korekty rozliczeń VAT, przygotowanie opinii podatkowych oraz wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych.
Uczestniczy również w projektach związanych z raportowaniem VAT, składaniem zgłoszeń Intrastat oraz wsparciem w zakresie rejestracji i obsługi platformy PUESC.
