Globalny podatek minimalny nadchodzi

Ad 3. Podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków

Podatnikiem tego podatku mają być zlokalizowane na terenie Polski jednostki składowe międzynarodowych grup kapitałowych, w sytuacji gdy jednostka dominująca najwyższego szczebla takiej grupy:

1. ma siedzibę w państwie, które nie zaimplementowało Dyrektywy UE w zakresie globalnego podatku minimalnego,
2. jest tzw. jednostką wyłączoną (m.in. jednostki rządowe, organizacje międzynarodowe, organizacje non-profit, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, jednostki inwestujące w nieruchomości).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że celem niniejszego tekstu nie było szczegółowe omówienie konstrukcji tzw. globalnego podatku minimalnego (co wydaje się na marginesie zadaniem zupełnie karkołomnym w kontekście zachowania spójności i zwięzłości tekstu – ze względu na stopień skomplikowania materii i mnogość definicji), a jedynie nakreślenie zagadnienia „z lotu ptaka”, zasygnalizowanie potencjalnych zmian, a przede wszystkim – zwrócenie uwagi adresatom projektowanych zmian (członkom największych międzynarodowych i krajowych grup kapitałowych).

Co z ulgami podatkowymi?

W szczególności należy zwrócić uwagę, że konstrukcja globalnego podatku minimalnego, którego celem jest „wyrównanie” efektywnej stawki podatkowej na poziomie 15%, prowadzi do sytuacji, gdzie proinwestycyjny charakter ulg (jak B+R, IP Box, SSE, PSI) będzie zniesiony przez konieczność zapłaty dodatkowego podatku. Wytyczne OECD (a w ślad za nimi Dyrektywa i projekt ustawy) pozwalają jednak na przychylniejsze traktowanie pod kątem globalnego podatku minimalnego ulg o charakterze zwrotnym (tzw. zwrotny kredyt podatkowy). Możliwie więc, że ulgi podatkowe w Polsce przejdą gruntowną reformę – tak, aby dostosować je do zmieniającej się rzeczywistości.

Na ratunek… opinia za (maksymalnie) 100 000 zł

Przepisy o globalnym podatku minimalnym są wysoce skomplikowane, a liczba definicji jest wręcz przytłaczająca dla odbiorcy. Ustawa nakłada na podatników szereg obowiązków, które będą wymagały od nich odpowiedniego przygotowania się i monitorowania poziomu efektywnej stawki podatkowej – zarówno na poziomie lokalnym (krajowym), jak i międzynarodowym (grupowym).  Ministerstwo Finansów, odpowiedzialne za przygotowanie projektu ustawy, postanowiło więc skorzystać z okazji i przewidziało wprowadzenie nowego rodzaju opinii zabezpieczającej – opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego. Będzie ona wydawana przez Dyrektora KIS na okres 5 lat, a opłata za jej wydanie będzie składać się z części wstępnej (25 000 zł) i głównej (do 75 000 zł). Co istotne, opinia taka nie zwolni jednak podatników z obowiązku dokonania analizy sytuacji spółki/grupy i przedstawienia uzasadnienia prawnego. Wiadomo też, że projekt ustawy wdrażającej Dyrektywę przewiduje utworzenie nowego ciała doradczego – Rady do spraw Opodatkowania Wyrównawczego, o której opinie będzie mógł wnioskować Dyrektor KIS.

Stan prac legislacyjnych

Na dzień 30 lipca 2024 r. projekt ustawy znajduje się w fazie opiniowania (18 lipca 2024 r. został skierowany do Komitetu do Spraw Europejskich) i nie trafił jeszcze pod obrady Sejmu. Swoje uwagi do niego zgłosiło szereg organizacji i podmiotów, co również wpłynie na termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów. W dalszej kolejności ustawa wciąż może zostać w jakimś stopniu zmodyfikowana przez Parlament. Na obecnym etapie trudno więc przewidzieć finalny kształt przepisów. Mając jednak na uwadze, że wynikają one z (już spóźnionej) implementacji Dyrektywy UE, można domniemywać, że zmiany te będą miały charakter kosmetyczny. Podatnicy będący członkami największych grup kapitałowych (zarówno zagranicznych, jak i krajowych) powinni więc bacznie obserwować dalsze postępy prac legislacyjnych i przede wszystkim – stopniowo przygotowywać się na wdrożenie tej podatkowej rewolucji w swoich organizacjach.

Na koniec nie sposób nie oddać się też pewnej refleksji nad projektowanym prawem. Oczywiście, adresatami globalnego podatku minimalnego są największe grupy kapitałowe, dla których dostosowanie się do nowych regulacji będzie zadaniem niewątpliwie wymagającym, ale osiągalnym. Nie wdając się jednak w rozważania, na ile kształt projektowanej ustawy wynika wprost z samej konstrukcji Dyrektywy, a ile jest w nim autorskich rozwiązań Ministerstwa Finansów, rodzi się pytanie, czy te przepisy rzeczywiście muszą być tak skomplikowane, złożone i po prostu nieczytelne? Czy autorzy przepisów (zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym) zapominają, że prawo podatkowe przede wszystkim powinno być zrozumiałe dla ich adresatów, tj. podatników? Skomplikowanie prawa trudno odbierać inaczej jak narzędzie dla organów podatkowych, które wątpliwości interpretacyjne będą rozstrzygać na swoją korzyść. Mając jednak na względzie konstrukcyjną złożoność nowego podatku, zastanawiające jest, czy koszty obsługi i kontroli podatników w tym zakresie nie przekroczą (z perspektywy administracji podatkowej) osiąganych wpływów…