Od 1 stycznia 2022 r., kiedy wprowadzono art. 43 ust. 22 do ustawy o VAT, podatnicy mogą zrezygnować ze zwolnienia podatkowego dla niektórych typów usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 38–41 ustawy. Możliwość rezygnacji ze zwolnienia z VAT dotyczy jednak konkretnych rodzajów usług, np. udzielania kredytów lub pożyczek, ale już nie pośrednictwa ubezpieczeniowego. Wśród zalet rezygnacji ze zwolnienia należy wymienić m.in. możliwość odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych z tego rodzaju działalnością.
Zrezygnować ze zwolnienia z VAT mogą podatnicy realizujący:
- transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną;
- usługi zarządzania, m.in.: funduszami inwestycyjnymi, portfelami inwestycyjnymi, ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, pracowniczymi programami emerytalnymi, pracowniczymi planami kapitałowymi;
- usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
- usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;
- usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług;
- usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w: spółkach, innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną – z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi;
- usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.
Co warto zauważyć, nie jest możliwe wybrania opodatkowania VAT (rezygnacji ze zwolnienia) dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego (art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT). Konstrukcja przepisu wprowadza również zasadę, iż podatnik rezygnujący ze zwolnienia i wybierający opodatkowanie, będzie zobowiązany do opodatkowania wszystkich świadczonych przez niego usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38- 41 świadczonych na rzecz podatników. Rezygnacja ze zwolnienia z VAT nie może być wybierana selektywnie dla określonych rodzajów usług, na przykład dla usług udzielania kredytów, podczas gdy dla pozostałych usług miałoby być stosowane zwolnienie od podatku. Oznacza to, że jeśli podatnik zdecyduje się na opodatkowanie pewnych usług, to takie postępowanie musi odnosić się do wszystkich usług objętych tymi przepisami, a nie tylko do wybranych.
Rezygnacja ze zwolnienia – na jakich warunkach?
Aby podatnik mógł zdecydować się na opodatkowanie usług, które zazwyczaj są zwolnione z VAT, musi spełnić wymagania określone w ustawie. Zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy o VAT, taki podmiot jest zobowiązany do:
- bycia zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny;
- złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
Kluczowy warunek odnosi się jednak do tego, że usługodawca będzie wykonywał świadczenie na rzecz innych podatników VAT. To znaczy, że opodatkowanie VAT będzie dotyczyło tylko tych usług, które zostaną wykonane na rzecz innych podmiotów zarejestrowanych jako czynni podatnicy VAT. Nie będzie to dotyczyło świadczeń realizowanych na rzecz konsumentów.
Rezygnacja z rozwiązania
Nie wcześniej niż po upływie dwóch lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik wybrał opodatkowanie opisanych wyżej usług, może on ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku dla tych usług – pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia. Powrót do ponownej rezygnacji ze zwolnienia również może nastąpić nie wcześniej niż po dwóch latach od początku okresu rozliczeniowego, od którego – po przerwie – korzysta on ze zwolnienia.
Rekomendacje
Na rezygnację ze stosowania zwolnienia z VAT dla usług wymienionych w art. 43 decyduje się stosunkowo niewielu podatników, najczęściej wybór ten dokonywany jest przez wewnątrzgrupowe centra finansowe, zaopatrujące w finansowanie pozostałych członków grupy kapitałowej. W takiej sytuacji można dostrzec istotne plusy tego rozwiązania.
Gdy podatnik wykonuje usługi zwolnione, nie ma możliwości odliczenia podatku naliczonego. Zgodnie z ustawą o VAT jedynie w takim zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje odliczenie podatku. W przypadku, gdy wykonuje on usługi zwolnione, nie ma prawa do dokonania odliczenia, a tym samym podczas zakupów nie ma możliwości odliczenia podatku VAT. Skoro zatem wykonywana usługa, np. w zakresie udzielania kredytów, podlega zwolnieniu z VAT, to zakup bezpośrednio z nią związany, np. komputera czy telefonu dla pracownika, nie może skutkować prawem do odliczenia podatku VAT. Rezygnacja ze zwolnienia umożliwi odliczenie VAT-u dla takich zakupów, a dodatkowo możliwe będzie zrezygnowanie z konieczności obliczania współczynnika, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami ewidencyjnymi i rachunkowymi.
Dodatkowo przyznanie podatnikom prawa do rezygnacji ze zwolnienia ma na celu zapewnienie większej neutralności podatku VAT w sektorze finansowym, co mogłoby stanowić dodatkową zachętę do lokowania w Polsce nowych inwestycji podmiotów z branży finansowej, ale także dla rozwoju przedsiębiorców ze względu na korzystniejsze warunki finansowania.
Do możliwości rezygnacji ze zwolnienia z VAT należy jednak podchodzić ostrożnie. Zwłaszcza w sytuacji, kiedy występują pewne wątpliwości co do tego, czy wykonywana usługa jest objęta VAT i czy podmiot, który ją realizuje, występuje w roli podatnika VAT. Uwagę powinny zwrócić podmioty, które nie mają pewności, czy wykonywane świadczenia w ogóle podlegają ustawie o VAT – tzn. czy nie podlegają one PCC. Decyzja w tym zakresie każdorazowo powinna być poprzedzona szczegółową analizą wad i zalet tego rozwiązania, co wynika z długoterminowych skutków podjętych decyzji (zmiany polityki w tym zakresie można dokonać dopiero po upływie dwóch lat). Wady i zalety warto przeanalizować zwłaszcza w odniesieniu do wewnątrzgrupowych pożyczek lub kredytów.
Autor: Paweł Jaworski
Konsultant w Gekko Taxens. Specjalizuje się w prawie podatkowym, w szczególności w podatku VAT.
Zajmuje się bieżącym wsparciem klientów funkcjonujących na rynku motoryzacyjnym oraz farmaceutycznym. Był zaangażowany w wiele projektów obejmujących przeglądy VAT i CIT, korekty rozliczeń VAT, przygotowanie opinii podatkowych oraz wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych.
Uczestniczy również w projektach związanych z raportowaniem VAT, składaniem zgłoszeń Intrastat oraz wsparciem w zakresie rejestracji i obsługi platformy PUESC.
