Na stronach Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany nowy projekt nowelizacji ustawy o VAT – datowany na 8 listopada 2022 r. Uwzględnia on niektóre z uwag wniesionych w ramach konsultacji publicznych. Ostateczny zakres i kształt zmian może jeszcze ulec zmianie po przekazaniu projektu do Sejmu. Pewne jest natomiast to, że pakiet SLIM VAT 3 wejdzie w życie najwcześniej 1 kwietnia 2023 r., za wyjątkiem zmian dotyczących sankcji i grupy VAT, które prawdopodobnie zaczną obowiązywać wcześniej.
Najnowszy projekt nowelizacji utrzymuje, co do zasady, kierunek zmian objętych pierwotnym projektem z 4 sierpnia 2022 r. Przewiduje on natomiast nowe planowane terminy wejścia w życie regulacji – 1 kwietnia 2023 r. (dla większości zmian), 1 lipca 2023 r. (dla możliwości regulowania z rachunku VAT tzw. opłaty cukrowej) i dzień następujący po ogłoszeniu nowelizacji (dla przepisów dotyczących sankcji i grupy VAT).
Kształt niektórych z projektowanych zmian został także nieco zmieniony – dotyczy to np. zmian w zakresie stosowania kursów walutowych dla faktur korygujących. Po konsultacjach publicznych zrezygnowano również z procedowania w ramach pakietu SLIM VAT 3 niektórych zmian (tj. rozszerzenia zwolnienia z VAT w zakresie funduszy inwestycyjnych oraz możliwości rezygnacji z wystawiania – w określonych okolicznościach – faktury zaliczkowej). Jak wynika jednak z raportu z konsultacji publicznych, pomysł dotyczący ostatniej z wymienionych zmian nie został zarzucony i ma być ona procedowana w ramach odrębnego projektu.
Najważniejsze zmiany, które ma wprowadzić SLIM VAT 3 w wersji z 8 listopada 2022 r. to:
1. Zmiany w sankcji VAT
Jak wspomniano, w pierwszej kolejności, a więc dzień po ogłoszeniu nowelizacji, w życie mają wejść zmiany w zakresie sankcji VAT. Mają one na celu dostosowanie polskich przepisów do wyroku TSUE z 15 kwietnia 2021 r. w sprawie C-935/19 Grupa Warzywna. Obowiązujące obecnie „stałe” stawki procentowe (wynoszące 15%, 20% lub 30%) stanowić będą stawki maksymalne. Oznacza to, że w zależności m.in. od tego, czy i kiedy podatnik skoryguje swoje rozliczenia i wpłaci zaległy podatek, organ podatkowy ustali mu sankcję w wysokości – odpowiednio – „do 15%”, „do 20%” lub „do 30%”. Możliwe więc będzie nałożenie sankcji w wysokości, przykładowo: 5%, 10% czy 17%.
2. Zmiany dotyczące kursów przeliczeniowych stosowanych dla faktur korygujących
Projekt wprowadza zasadę ogólną, że w przypadku faktury krygującej (zarówno „in plus”, jak i „in minus”) zastosowanie będzie miał historyczny kurs przeliczeniowy – czyli ten, według którego została rozliczona dla celów VAT faktura pierwotna. Zasada szczególna będzie miała natomiast zastosowanie do zbiorczych faktur korygujących dokumentujących rabaty okresowe. Zgodnie z nią podatnik będzie mógł zastosować średni kurs walutowy ogłoszony przez NBP (ewentualnie kurs EBC) na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia takich korekt. Stosowanie tej regulacji będzie miało charakter fakultatywny, co oznacza, że podatnik będzie mógł zdecydować czy stosuje jeden kurs „bieżący”, czy kursy historyczne.
3. Rozszerzenie katalogu opłat, które mogą być regulowane z rachunku VAT
Katalog płatności, które mogą być regulowane ze środków zgromadzonych na rachunku VAT, ma zostać rozszerzony o: podatek od wydobycia niektórych kopalin; podatek od sprzedaży detalicznej; opłatę od środków spożywczych i dodatkową opłatę nakładaną w razie niedokonania opłaty od środków spożywczych w terminie; zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji; podatek tonażowy; opłaty za zezwolenie na obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi, opłaty za zezwolenie na wyprzedaż posiadanych zapasów napojów alkoholowych, dla przedsiębiorcy zaopatrującego przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży w napoje alkoholowe w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml oraz dodatkową opłatę nakładaną w razie niedopełnienia ustawowych obowiązków; a także odsetki za zwłokę od wymienionych opłat i podatków.
4. Powrót do odliczenia VAT z tytułu WNT bez konieczności otrzymania faktury
Brak otrzymania faktury, przy wcześniejszym wykazaniu podatku należnego i naliczonego z tytułu WNT, nie będzie już powodował konieczności odpowiedniego zmniejszenia podatku naliczonego po upływie 3 miesięcy. Zapewni to nie tylko neutralność, ale także uproszczenie rozliczeń z tytułu WNT. Jeżeli natomiast podatnik nie wykaże WNT (ewentualnie wykaże, ale z zastosowaniem nieprawidłowego momentu powstania obowiązku podatkowego lub nieprawidłowej podstawy opodatkowania), będzie musiał taką transakcję zaraportować właściwie – od strony podatku należnego poprzez korektę JPK_VAT oraz informacji podsumowującej – za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy. Z kolei podatnik posiadający prawo do odliczenia, w tym samym okresie będzie mógł wykazać podatek naliczony, nawet jeżeli nie otrzyma faktury.
5. Zmiany dotyczące proporcjonalnego odliczenia VAT
Zmianie mają ulec zasady stosowania prognozowanych wskaźników. Prognoza prewspółczynnika i prognoza proporcji sprzedaży nie będą musiały być potwierdzane z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie urzędowego protokołu. Zamiast tego podatnik będzie musiał w ustawowym terminie powiadomić naczelnika o szacunkowym wskaźniku, który zamierza stosować, dokonując wstępnego odliczenia VAT. Projektowane przepisy mają także zmienić (z obecnych 500 zł do 10 000 zł) limit kwotowy, który ma znaczenie dla możliwości „zaokrąglenia” do 100% wskaźnika, który przekracza 98%. Kolejna zmiana to wprowadzenie ułatwień przy korekcie rocznej dokonywanej według proporcji sprzedaży. Jeśli różnica między proporcją ostateczną i wstępną nie przekroczy 2 punktów procentowych, podatnik będzie mógł zrezygnować z korekty rocznej. Jeśli decyzja taka skutkować będzie odliczeniem kwot wyższych (tj. gdy proporcja ostateczna będzie niższa od wstępnej), odstąpienie od korekty rocznej możliwe będzie tylko, gdy kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu na skutek nieprzeprowadzenia korekty nie będzie przekraczała 10 000 złotych.
6. Zmiany dotyczące Wiążących Informacji Stawkowych
Najważniejszym merytorycznym elementem nowelizacji w tym obszarze będzie wprowadzenie mocy wiążącej WIS także dla adresata informacji stawkowych, podczas gdy obecnie wiążą one tylko organy podatkowe. Zmian jest jednak więcej. Projekt zakłada bowiem liczne zmiany w zakresie Wiążących Informacji Stawkowych, w szczególności w zakresie administracyjnego procedowania wniosków o wydanie WIS, jak na przykład wprowadzenie możliwości wezwania wnioskodawcy o przedstawienie dodatkowych dokumentów i informacji.
Autor: Joanna Pęczek-Czerwińska
Partner, doradca podatkowy w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Specjalizuje się w podatkach pośrednich, w szczególności z zakresu podatku VAT. Posiada doświadczenie we wdrażaniu nowych regulacji podatkowych do systemów księgowo-podatkowo-finansowych przedsiębiorcy (rozliczenia z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, weryfikacja płatności na rachunki bankowe z Białej Listy, Nowa Matryca Stawek VAT, plik JPK_VAT z deklaracją, weryfikacja numerów VAT w bazach krajowych i międzynarodowych, SLIM VAT).
