Czy już wkrótce inspektorzy PIP zyskają prawo do wydawania decyzji o przekształceniu umowy cywilnoprawnej, w tym B2B, w umowę o pracę w sytuacji, gdy faktyczne warunki świadczenia pracy będą odpowiadać definicji stosunku pracy? To najważniejsza zmiana przewidziana w projekcie ustawy, której założenia zostały opublikowane w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów. Pozostałe to m.in. wprowadzenie kontroli zdalnych oraz wzrost kar dla nieuczciwych pracodawców.
W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów opublikowane zostały założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw. Głównym celem proponowanych regulacji jest wzmocnienie roli Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) w zakresie egzekwowania przestrzegania prawa pracy. Projekt stanowi realizację kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy (A71G i A72G) i ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w IV kwartale 2025 r.
Decyzje administracyjne o ustaleniu stosunku pracy
Najdalej idąca zmiana to przyznanie inspektorom PIP prawa do wydawania decyzji o przekształceniu umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę w sytuacji, gdy faktyczne warunki świadczenia pracy odpowiadają definicji stosunku pracy. Od decyzji będzie przysługiwało odwołanie do sądu pracy w specjalnym trybie postępowania odrębnego. Co istotne, decyzje będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu w zakresie obowiązków pracowniczych, a skutki podatkowe i składkowe zostaną zawieszone do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd.
Wymiana informacji pomiędzy PIP, ZUS i KAS
Projekt zakłada stworzenie ram prawnych dla współdzielenia danych między trzema instytucjami. Umożliwi to organom skuteczniejszą analizę ryzyka i wykrywanie nadużyć w zakresie zatrudnienia.
Kontrole zdalne i elektronizacja dokumentacji
PIP zyska możliwość prowadzenia kontroli zdalnych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Również dokumentacja z kontroli, w tym protokoły, będzie mogła być sporządzana w formie elektronicznej.
Planowanie działań kontrolnych
Główny Inspektor Pracy zostanie zobowiązany do opracowywania rocznych i wieloletnich planów kontroli opartych na analizie ryzyka, co ma zwiększyć przewidywalność działań i ich skuteczność.
Wyższe kary dla nieuczciwych pracodawców
Maksymalna wysokość grzywien nakładanych przez PIP w postępowaniu mandatowym zostanie co najmniej podwojona. Ma to pełnić funkcję odstraszającą wobec podmiotów łamiących przepisy prawa pracy.
Konsekwencje dla pracodawców i pracowników
Nowe przepisy znacząco wzmocnią pozycję pracowników, szczególnie tych zatrudnianych na podstawie umów cywilnoprawnych, które w rzeczywistości spełniają przesłanki stosunku pracy. Przewidywane mechanizmy wymiany informacji między PIP, ZUS i KAS niewątpliwie będą miały wpływ także na szybszą reakcję organów na postępowania wszczynane przez pozostałe instytucje.
Z perspektywy pracodawców nowelizacja przepisów spowoduje konieczność jeszcze rzetelniejszego doboru formy zatrudnienia, bardziej precyzyjnego formułowania umów i ich poszczególnych postanowień oraz jednocześnie większą gotowość do kontroli – zarówno tradycyjnych, jak i zdalnych.
Projektowana reforma to krok w kierunku ograniczenia segmentacji rynku pracy oraz zwiększenia skuteczności ochrony praw pracowników. Jeżeli zmiany zostaną uchwalone w proponowanym kształcie, pracodawcy powinni też liczyć się z rozszerzeniem kompetencji PIP oraz wyższymi sankcjami finansowymi w przypadku nieprawidłowości.
Autor:
