Po chaosie związanym z formularzem PIT-2 z początku 2022 r., możliwe są kolejne zawirowania, wynikające z opublikowania przez Ministerstwo Finansów nowej, znacznie bardziej rozbudowanej wersji tego druku, która będzie miała zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2023 r. Chcąc rozwiać pojawiające się wątpliwości, resort finansów opublikował projekt objaśnień dotyczących PIT-2. Wypełnienie których sekcji może przysporzyć największych problemów, jakie prawa przysługują podatnikom i jakie działania powinny być podejmowane po stronie płatników?
Gdy 1 stycznia 2022 r. zaczęły obowiązywać przepisy Polskiego Ładu, jedno z pierwszych zawirowań (których następnie w ciągu roku było tyle, że nie sposób ich wszystkich zliczyć) dotyczyło formularza PIT-2. Jego przyczyną było podniesienie – od 1 stycznia 2022 r. – kwoty wolnej od podatku. W konsekwencji osoby, które uprzednio nie zawnioskowały o stosowanie kwoty wolnej (lub były zatrudnione w oparciu o kilka umów o pracę) otrzymały wynagrodzenie netto znaczące niższe, niż w 2021 r, podczas gdy zgodnie z zapowiedziami rządzących wprowadzenie Polskiego Ładu miało nie wpłynąć negatywnie na wynagrodzenie netto większości Polaków, a wręcz – w przypadku mniej zarabiających – przyczynić się do jego nieznacznej podwyżki.
Zamieszanie z PIT-2, które zaistniało, nie spowodowało, że podatnicy utracili prawo do zastosowania kwoty wolnej bezpowrotnie. Odzyskają ją przy rozliczeniu zeznania rocznego. Nie zmienia to jednak faktu, że nieuwzględnienie z pozoru błahej kwestii PIT-2 spowodowało konieczność szybkich korekt przepisów. Oprócz daleko idących korekt, takich jak uchylenie ulgi dla klasy średniej i obniżenie stawki podatku w pierwszym progu podatkowym, Ministerstwo Finansów zdecydowało się również uporządkować przepisy dotyczących płatników. Jednym z tych elementów nowelizacji było ustanowienie nowego formularza PIT-2, znacząco różniącego się od poprzedniej wersji, składającej się wyłącznie z jednej sekcji oraz podpisu podatnika.
Decyzja o rozbudowaniu formularza spowodowała jednak pojawienie się licznych pytań i wątpliwości. O tym, że prawidłowe wypełnienie PIT-2 może stanowić nie lada wyzwanie świadczy choćby to, że 8 grudnia 2022 r. Ministerstwo Finansów opublikowało projekt objaśnień do PIT-2.
Zmiany ustawowe
Przed przejściem do szczegółowego omówienia nowego kształtu formularza PIT-2 warto przyjrzeć się zmianom w zakresie możliwości jego składania wprowadzonym w ramach lipcowej nowelizacji Polskiego Ładu, które zaczną obowiązywać 1 stycznia 2023 r.
Zasadnicza zmiana dotyczy kręgu osób uprawnionych do złożenia formularza PIT-2. Dotychczas możliwość ta była zarezerwowana wyłącznie dla pracowników. Od nowego roku uprawnieni do jego złożenia będą również zleceniobiorcy oraz osoby uzyskujące przychody z kontraktu menadżerskiego, działalności wykonywanej osobiście, praw majątkowych – jeżeli w ich imieniu podatek rozlicza płatnik.
PIT-2 będzie też zawierał liczne nowe pozycje. W kwestii wykorzystania kwoty zmniejszającej podatek, od 2023 r. formularz będzie mógł być też złożony większej liczbie płatników. Podatnik nie będzie mógł jednak wskazać dokładnej kwoty zmniejszającej podatek, którą chce „wykorzystać” u danego płatnika. W składanym oświadczeniu będzie on za to zobowiązany do wskazania jednej z trzech możliwych proporcji kwoty zmniejszającej podatek, którą powinien stosować płatnik, tj.:
- 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł),
- 1/24 kwoty zmniejszającej podatek (150 zł),
- 1/36 kwoty zmniejszającej podatek (100 zł).
Nowy formularz PIT-2
Jak już wspomniano, nowy formularz będzie znacznie bardziej rozbudowany – będzie posiadał 11 sekcji. W ramach nowego PIT-2 podatnik będzie mógł złożyć:
- oświadczenie podatnika o stosowaniu pomniejszenia o kwotę zmniejszającą podatek,
- oświadczenie o wspólnym rozliczeniu się z małżonkiem / dzieckiem,
- oświadczenie w sprawie korzystania z podwyższonych pracowniczych kosztów uzyskania przychodu,
- oświadczenie w sprawie zwolnień podatkowych (ulga na powrót, ulga 4+, PIT-0 dla seniorów),
- wniosek o niestosowanie ulgi dla młodych lub pracowniczych kosztów uzyskania przychodów,
- wniosek o rezygnację ze stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów,
- wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek.
Co do zasady, wnioski i oświadczenia złożone przez pracownika w ramach PIT-2 będą ważne bezterminowo, za wyjątkiem wniosku z sekcji J (wniosek podatnika w sprawie niepobierania zaliczek w roku podatkowym musi być składany płatnikowi w każdym roku). Co naturalne, pracownik, chcąc złożyć nowy druk PIT-2 pracodawcy, nie musi wypełniać wszystkich pól, a jedynie pola 1-5 (służących identyfikacji podatnika), 22-23 (data i podpis pod wnioskiem), a także pola z tych sekcji, w których chce on złożyć stosowne wnioski lub oświadczenia. Niemniej, nowe pozycje w formularzu mogą być mało przejrzyste dla pracowników, dlatego warto, aby działy kadr udzielały im stosownego wsparcia przy ich wypełnianiu.
Uwaga zwłaszcza na sekcje C, D, E oraz I
Warto też zwrócić uwagę, że oświadczenie w sekcji E, dotyczące wspólnego rozliczenia się z małżonkiem lub dzieckiem, może być złożone wyłącznie przez osobę zatrudnioną na etacie. Oznacza to, że np. zleceniobiorcy będą mogli skorzystać z możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem (lub jako rodzic samotnie wychowujący dziecko) dopiero w zeznaniu rocznym.
W sekcji I podatnik może zrezygnować ze stosowania w jego przypadku 50% kosztów uzyskania przychodów. Przepisy obowiązujące od stycznia 2023 r. pozwolą podatnikom zrezygnować z autorskich kosztów uzyskania przychodów bezterminowo – dotąd oświadczenie o rezygnacji trzeba było składać co roku.
Problemów przy wypełnianiu PIT-2 mogą przysporzyć również sekcje C i D, które dotyczą stosowania kwoty wolnej. Sekcja C dotyczy pracowników na etacie oraz np. zleceniobiorców, podczas gdy sekcję D wypełnia się, jeżeli formularz składany jest „rolniczej spółdzielni produkcyjnej i innym spółdzielniom zajmującym się produkcją rolną oraz organowi egzekucyjnemu wypłacającemu za zakład pracy należności ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych lub podmiotowi niebędącemu następcą prawnym zakładu pracy, przejmującemu zobowiązania zakładu pracy wynikające ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych”. Trudno wskazać racjonalny powód, dlaczego powyższe kwestie zostały rozdzielone na dwie osobne sekcje. Szkoda, że w formularzu nie wskazano precyzyjnego pouczenia, ponieważ na pierwszy rzut oka sekcja ta dotyczy tej samej kwestii co sekcja C i może to wprawiać pracowników w konsternację.
Komu, kiedy i jak często składać PIT-2?
Wraz z umożliwieniem składania PIT-2 większej liczbie płatników wśród pracowników, którzy posiadają jednocześnie umowę o pracę oraz umowę zlecenia w tej samej firmie, pojawiła się wątpliwość, czy powinni oni składać dwa osobne formularze PIT-2. Odpowiedź brzmi: „tak”, ponieważ taki pracodawca występuje w roli płatnika dwukrotnie. Prawidłowość takiego postępowania potwierdza również wspomniany projekt objaśnień Ministerstwa Finansów z 8 grudnia 2022 r.
Przepisy nie przewidują terminu na złożenie formularza PIT-2. Oznacza to, że może on zostać złożony nawet jeszcze w 2022 r. lub w dowolnym momencie później, a pracodawca będzie musiał się do niego zastosować od kolejnego miesiąca po złożeniu formularza. To ważna, zmiana, bo – wbrew stanowisku resortu finansów – PIT-2 był wcześniej skuteczny dopiero na kolejny rok. Ponadto formularz PIT-2 będzie mógł posłużyć pracownikowi do wycofania uprzednio złożonych wniosków i oświadczeń. W każdej sekcji tego druku istnieje bowiem możliwość zaznaczenia opcji: „wycofuję uprzednio złożony wniosek / oświadczenie”.
Złożone w przeszłości formularze PIT-2 pozostają w mocy. Należy mieć jednak na uwadze, że druk obowiązujący od 1 stycznia 2023 r. będzie posiadał znacznie więcej sekcji i wynikających z nich możliwości w zakresie wniosków i oświadczeń niż ten obowiązujący dotychczas, dlatego warto, aby pracownik przynajmniej się z nim zapoznał.
Jak powinien zachować się pracodawca?
Choć PIT-2 powinien zostać złożony na piśmie, to ustawa o PIT zakłada, że wnioski mogą być również składane w każdy inny sposób przyjęty u płatnika. Ta możliwość może znaleźć zastosowanie m.in. w przypadku pracodawców, posiadających specjalne, wewnętrzne portale (programy) pracownicze, które pozwalają udostępniać pracownikom różnego rodzaju wnioski. Taka forma złożenia PIT-2 również będzie prawidłowa.
Biorąc pod uwagę poziom skomplikowania zaktualizowanej wersji druku PIT-2, jest niemal pewne, że w przypadku przedłożenia jej pracownikowi, z jego strony pojawi się wiele dodatkowych pytań dotyczących tego, w jaki sposób powinien on zostać uzupełniony oraz które z sekcji dotyczą danego pracownika. To jak najbardziej zrozumiałe, zważywszy na to, że wypełnienie nowego PIT-2 sprawia pewne trudności nawet ekspertom.
Warto jednak zaznaczyć, że przedstawiony i omawiany druk PIT-2 stanowi wyłącznie wzór i nie musi on być stosowany przez pracodawcę. Może on dostosować wersję proponowaną przez resort finansów do własnych potrzeb i np. usunąć sekcje, które w danym przedsiębiorstwie nie mają zastosowania (np. w przypadku dealera samochodów niemal zawsze będzie można usunąć sekcję dotyczącą wynoszących 50% kosztów uzyskania przychodów, bo przy tego typu działalności zwykle nie występują pracownicy wykonujący pracę twórczą). W przypadku typowych przedsiębiorstw wręcz należałoby usunąć również sekcję D. W ten sposób formularz będzie czytelniejszy i sprawi mniej problemów pracownikom. Warto również zastanowić się nad przygotowaniem wewnętrznego poradnika (albo nagrania video), aby ułatwić pracownikom uzupełnienie formularza PIT-2.
Autor: Michał Półtorak
Konsultant w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z PIT oraz ZUS. Doświadczenie zawodowe zdobywał w renomowanej spółce doradztwa podatkowego, należącej do tzw. wielkiej czwórki.
W Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe zajmuje się głównie podatkiem dochodowym oraz kwestiami z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku
