Mimo że tzw. specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa weszła już w życie, polscy przedsiębiorcy w dalszym ciągu poszukują nowych rozwiązań mających na celu wsparcie pracowników z Ukrainy. Coraz częściej zatrudniający decydują się na przekazanie zapomóg pracownikom z Ukrainy. Warto więc przyjrzeć się konsekwencjom podatkowym wynikającym z udzielenia takiej pomocy finansowej.
Różne limity zwolnienia
Na wstępie należy zaznaczyć, że ustawy podatkowe nie zawierają definicji legalnej terminu „zapomoga”. Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego PWN zapomogą jest bezzwrotna pomoc finansowa.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT wolne od podatku są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:
- z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości,
- z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6 000 zł.
W drugim przypadku – ze względu na pandemię koronawirusa – limit został podniesiony do 10 000 zł. Podwyższony limit będzie obowiązywał do końca roku podatkowego, w którym odwołany zostanie stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, czyli co najmniej do końca 2022 r.
Zdaniem organów poprzez „indywidulane zdarzenie losowe” należy rozumieć „wszelkie nagłe, niespodziewane, pojedyncze zdarzenia wywołane przyczynami zewnętrznymi, których nie można przewidzieć, a które są niezależne od człowieka, nawet przy zachowaniu należytej staranności, jak np. kradzieże, włamania, zniszczenie domu lub mieszkania spowodowane zalaniem wodą lub pożarem, nieszczęśliwe wypadki powodujące uszczerbek na zdrowiu itp.” (np. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 23 kwietnia 2021 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.18.2021.2.RS). W związku z powyższym, zasadnym powinno być zakwalifikowanie udzielonej obywatelowi Ukrainy zapomogi, np. na sprowadzenie rodziny z terenu objętego wojną, jako otrzymanej w wyniku indywidualnego zdarzenia losowego.
Natomiast na podstawie pkt. 9a wspomnianego powyżej przepisu zwolnione od podatku zostaną zapomogi, inne niż wymienione w pkt 26, wypłacane z funduszy zakładowej lub międzyzakładowej organizacji związkowej pracownikom należącym do tej organizacji, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 1 000 zł, przy czym obecnie limit ten został podniesiony – również ze względu na pandemię – do 3 000 zł.
Reasumując, limit zwolnienia (lub jego brak) uzależniony jest od pochodzenia środków, z których udzielana jest zapomoga.
Czy udzielona zapomoga może być kosztem spółki?
W myśl ustawowej definicji zawartej w ustawie o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zgodnie z przytoczoną definicją, zapomogi udzielone ukraińskim pracownikom powinny stanowić koszty uzyskania przychodów dla spółki, z uwagi na fakt, że przyznana bezzwrotna pomoc finansowa pogłębia relację między pracodawcą a pracownikiem, co może w przyszłości przełożyć się na większe zaangażowanie zatrudnionego. Należy więc uznać, że udzielana zapomoga jest wydatkiem ponoszonym w celu zachowania albo zabezpieczenia przychodów.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że kosztów uzyskania przychodów dla spółki nie będzie stanowiła zapomoga wypłacona z funduszu socjalnego.
Fiskus póki co milczy
Zapomogi przekazywane pracownikom z Ukrainy oraz związane z nimi zwolnienia podatkowe wydają się kolejną ciekawą formą wsparcia obywateli Ukrainy w czasie wojny. Wydaje się niemożliwe, aby w zaistniałej sytuacji organy podatkowe kwestionowały zasadność przekazanych zapomóg i nakazywały udzielającym ich przedsiębiorcom wyłączanie związanych z tym wydatków z kosztów uzyskania przychodów.
Niemniej, wraz z rosnącą popularnością tej formy wsparcia dla obywateli Ukrainy, przydatne byłoby jasne stanowisko organów skarbowych potwierdzające, że z perspektywy przedsiębiorstwa udzielane zapomogi będą mogły stanowić koszt, a z perspektywy otrzymujących wsparcie pracowników pozostaną one zwolnione od podatku.
Autor: Michał Półtorak
Konsultant w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z PIT oraz ZUS. Doświadczenie zawodowe zdobywał w renomowanej spółce doradztwa podatkowego, należącej do tzw. wielkiej czwórki.
W Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe zajmuje się głównie podatkiem dochodowym oraz kwestiami z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku
