Kilka istotnych zmian w projekcie nowelizacji regulacji dotyczących KSeF

Zgodnie z zapowiedzią 3 kwietnia 2024 r. Ministerstwo Finansów opublikowało propozycję zmian przepisów dotyczących KSeF wraz z informacją o rozpoczęciu konsultacji w tym zakresie. Projekt jest zbieżny z prezentowanymi wcześniej założeniami, które zostały wypracowane w trakcie spotkań grup konsultacyjnych. Resort finansów opublikował również zapowiadany od dawna projekt specyfikacji oprogramowania interfejsowego, w którym uwzględniono już nowe założenia dotyczące funkcjonowania KSeF. Nadal nie jest jednak znany nowy termin wejścia w życie obowiązkowego e-fakturowania.

Jak już wskazywaliśmy w artykule „Zapowiedź zmian przepisów dotyczących KSeF. Co czeka podatników?”, 21 marca 2024 r. Ministerstwo Finansów podsumowało prace grup konsultacyjnych, organizując spotkanie, podczas którego przedstawiono propozycje zmian w poniższych obszarach:

  1. Termin wdrożenia KSeF
  2. Tryb offline
  3. Faktury konsumenckie oraz identyfikacja nabywców zwolnionych z VAT
  4. Faktury za media, usługi telekomunikacyjne i inne „zbiorcze”
  5. Instalacje certyfikatów do kodów QR przed wdrożeniem KSeF
  6. Wystawianie faktur poza KSeF, tj. faktur papierowych.

Zaprezentowane wówczas koncepcje znalazły odzwierciedlenie w opublikowanym 3 kwietnia 2024 r. projekcie nowelizacji przepisów dotyczących KSeF, czemu towarzyszyła informacja o rozpoczęciu konsultacji publicznych, które mają potrwać do 19 kwietnia br.

Poniżej przedstawiamy najistotniejsze zmiany przewidziane w projekcie.

Odroczony, ale ujednolicony dla wszystkich termin wejścia 

Zgodnie z najnowszą propozycją przedstawioną przez resort finansów, obligatoryjny KSeF zostanie wprowadzony w jednym terminie dla wszystkich podatników, tj. zarówno dla podatników czynnych, jak i zwolnionych z VAT. Wciąż nieznana jest jednak data wejścia przepisów dotyczących obowiązkowego korzystania z KSeF, ale biorąc pod uwagę zapowiadane półroczne vacatio legis, nie nastąpi to wcześniej niż 1 stycznia 2025 r.

Ponadto, analogicznie jak w obecnie uchwalonych przepisach, dodatkowemu odroczeniu będą podlegać m.in. regulacje dotyczące kar pieniężnych oraz obowiązku podawania numeru KSeF w płatnościach.

Tryb offline 

Zmiany przewidziane w zakresie faktur wystawianych w trybie offline mają przede wszystkim na celu wyeliminowanie obaw podatników, że w początkowym okresie po wdrożeniu obowiązkowego KSeF faktury wysyłane do Systemu i odrzucone w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego skomplikują proces rozliczeń, tj. spowodują konieczność dokonywania korekt rozliczeń VAT i będą wiązać się z odpowiedzialnością za wystawienie faktury po terminie. Ministerstwo nie wskazało jeszcze, przez jaki okres takie rozwiązanie będzie funkcjonować, ale przypuszczalnie okres ten nie będzie dłuższy niż 6 miesięcy.

Przepisy będą dopuszczać możliwość wystawiania (przez wszystkich podatników obowiązanych do wystawiania faktur ustrukturyzowanych) faktur w trybie offline, tj. w postaci elektronicznej, zgodnie z udostępnionym wzorem. Faktura każdorazowo będzie musiała być opatrzona kodem QR i wprowadzona do Systemu w następnym dniu roboczym po dniu jej wystawienia. Jest to rozwiązanie analogiczne do tego, które jest przewidziane w obecnie przyjętych przepisach w zakresie faktur wystawianych w trakcie niedostępności KSeF lub awarii u podatnika.

W powyższym zakresie zmianom nie ulegną pozostałe regulacje, m.in. te odnoszące się do opatrywania tych faktur kodem QR lub dokonywania płatności z podaniem numeru KSeF.

Dobrowolne faktury konsumenckie oraz identyfikowanie podatników zwolnionych z VAT

Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, w przepisach uwzględniono zmianę dotyczącą umożliwienia podatnikom wystawiania w KSeF faktur konsumenckich na zasadzie dobrowolności (przy jednoczesnym zapewnieniu konsumentom dostępu do takich faktur ustrukturyzowanych w KSeF poprzez wydanie jej z kodem QR umożliwiającym tzw. dostęp anonimowy do faktury).

Jak wynika z proponowanych przepisów, do wystawienia faktury konsumenckiej w KSeF nie będzie wymagana zgoda nabywcy – konsumenta. Jednakże, jak dotychczas, samo wystawienie faktury na rzecz konsumenta będzie wymagało uprzedniego zgłoszenia żądania wystawienia takiego dokumentu przez nabywcę.

Zapewnienie konsumentom anonimowego dostępu do takich e-faktur ma natomiast odbywać się poprzez podanie kodu weryfikującego w Systemie oraz danych umożliwiających jej zidentyfikowanie albo oznaczenie faktury ustrukturyzowanej kodem weryfikującym umożliwiającym dostęp do dokumentu w KSeF (kodem QR), na zasadach przewidzianych dla wizualizacji e-faktur.

W proponowanej nowelizacji przepisów resort finansów przewidział kolejne rozwiązanie mające na celu eliminację problemu z identyfikacją statusu nabywcy e-faktur, tj. wprowadzenie instytucji tzw. samoidentyfikacji nabywcy dla potrzeb wystawienia przez dostawcę e-faktury. Celem wprowadzenia tej zmiany jest zwolnienie wystawcy e-faktury z obowiązku ustalania statusu nabywcy, na rzecz którego wystawiana jest e-faktura. Rozwiązanie to pozwoli również na zrównoważenie odpowiedzialności wystawcy i nabywcy w zakresie obowiązków KSeF, ponieważ wystawca faktury w KSeF nie będzie miał obowiązku ustalenia, czy nabywca ma status podatnika VAT czynnego, czy zwolnionego.

Z możliwości dłuższego wystawiania faktur w postaci papierowej lub elektronicznej (ale poza KSeF) i opcji dodawania załączników do faktur skorzystają podatnicy, którzy wystawiają m.in. faktury za media i usługi telekomunikacyjne. Takiego rozwiązania nie będą mogły jednak stosować firmy, które świadczą m.in. usługi najmu, dzierżawy, leasingu czy naprawy pojazdów.
Piotr Piechowicz

Zmiany w zakresie PIT i CIT

W zakresie rozłożenia obowiązków i ryzyk związanych z obowiązkiem wystawiania faktur w KSeF MF zaproponowało zmiany w zakresie przepisów o podatkach dochodowych, których uchwalone już przepisy o KSeF nie przewidywały. Są one ukierunkowane na to, by możliwość ujęcia wydatku w kosztach uzyskania przychodów była uzależniona od tego, czy nabywca będzie posiadał prawidłowo wystawioną fakturę ustrukturyzowaną.

Zgodnie z proponowanymi zmianami podatnicy nie będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatków udokumentowanych fakturami, które spełniają łącznie następujące warunki:

  1. nie zawierają numeru NIP podatnika VAT czynnego (zarejestrowanego dla potrzeb VAT) lub numeru identyfikacji podatkowej NIP (pozostali), jeżeli przepisy ustawy o VAT wymagają takiego numeru na fakturze; oraz
  2. nie zostały wystawione w KSeF lub nie zostały przesłane do KSeF w sposób przewidziany dla trybu offline mimo, że obowiązek ten wynikał z przepisów ustawy o VAT.

Jednocześnie, resort finansów przewidział kilka wyjątków od powyższych zasad, czyli sytuacji, w których koszty będą mogły być udokumentowane fakturą bez NIP podatnika PIT lub CIT oraz przypadki, gdy koszty te będą mogły być udokumentowane fakturą wystawioną poza KSeF. Do takich wyjątków należy zaliczyć:

  • faktury dokumentujące koszty poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej;
  • brak wymogu spełnienia warunku wykazywania NIP na fakturze dokumentującej koszty w przypadku spółek kapitałowych w organizacji oraz fundacji rodzinnych w organizacji podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych;
  • koszty uzyskania przychodów, które mogą być potrącone przez podmiot powstały w wyniku zmiany formy prawnej, połączenia lub podziału, a które zostały poniesione przed zmianą formy prawnej, połączeniem lub podziałem (warunki, dotyczące odpowiedniego udokumentowania kosztów będą w takiej sytuacji dotyczyć podmiotu zmienianego, łączonego lub dzielonego).

Propozycja ta niewątpliwie ukierunkowana jest na uszczelnienie systemu podatkowego oraz uniemożliwienie podatnikom unikania wystawiania faktur ustrukturyzowanych. Koncepcja ta nie była jednak poruszana w trakcie spotkań grup konsultacyjnych, więc można spodziewać się, że spotka się ona z krytyką ze strony podatników oraz środowiska prawniczego w trakcie obecnie trwających konsultacji.

Wystawianie faktur poza KSeF, tj. w postaci papierowej lub elektronicznej

Z projektu opublikowanego 3 kwietnia 2024 r. wynika, że w okresie przejściowym MF przewiduje możliwość wystawiania faktur elektronicznych lub faktur w postaci papierowej przez podatników, u których wdrożenie KSeF może być problematyczne, a jednocześnie skala i wartość wystawianych przez nich faktur jest niewielka. Chodzi o sytuacje, gdy:

  • żadna z wystawianych w danym miesiącu przez podatnika faktur nie przekracza kwoty 450 zł brutto oraz
  • łączna wartość sprzedaży wraz z podatkiem, podlegająca udokumentowaniu tymi fakturami wystawionymi w danym miesiącu jest mniejsza lub równa 10 000 zł.

Co istotne, oba ww. warunki muszę być spełnione łącznie. W innym przypadku podatnik będzie zobowiązany do wystawiania faktur w KSeF, począwszy od faktury, za sprawą której przekroczona zostanie jedna z podanych wyżej wartości brutto). Jeżeli w danym miesiącu faktury nie spełnią wskazanych wyżej warunków (gdy co najmniej jeden z limitów zostanie przekroczony), w następnym miesiącu podatnik nie będzie mógł ponownie skorzystać z możliwości wystawiania faktur w postaci papierowej lub faktur elektronicznych.

Z proponowanej możliwości wystawiania poza KSeF faktur do kwoty brutto 450 zł (w łącznej kwocie do 10 000 zł brutto miesięcznie) nie będą korzystać podatnicy, którzy w okresie przejściowym, będą wystawiać faktury przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Powyższe rozwiązanie jest skierowane przede wszystkim do podatników „wykluczonych cyfrowo”.

Faktury za media, usługi telekomunikacyjne oraz faktury zbiorcze

Obecnie obowiązujące przepisy o KSeF nie przewidują możliwości przesyłania załączników do faktur do Systemu, co stanowi niejednokrotnie problem dla podmiotów wystawiających m.in. faktury za media, usługi telekomunikacyjne i inne ramowe faktury zbiorcze, które w załącznikach zawierają pełną specyfikację towarów, usług itp. W odpowiedzi na postulaty zgłaszane przez biznes, resort finansów przewiduje wprowadzenie możliwości dodawania załączników do faktur za media, usługi telekomunikacyjne i tzw. faktur zbiorczych (to ostatnie rozwiązanie dotyczy wyłącznie dostawców paliw), dla których również w okresie niezbędnym do dostosowania się do nowych przepisów przewidziano dodatkowe odroczenie obowiązku stosowania e-fakturowania dla dokumentowania tego rodzaju transakcji. Oznacza to, że w okresie przejściowym podatnicy z ww. branż będą mogli nadal wystawiać faktury w postaci papierowej lub elektronicznej. Warto jednak zaznaczyć, że z odroczenia (i możliwości dodawania załączników do faktur) nie skorzystają podatnicy, którzy świadczą m.in. usługi najmu, dzierżawy, leasingu czy naprawy pojazdów.

Ministerstwo wskazało, że rozwiązanie dotyczące załączników będzie miało zastosowanie jedynie w przypadkach, gdy wymagane prawem dane nie mieszczą się w zakresie pól objętych podstawowym wzorem e-faktury. Projektowane przepisy nie przewidują jednak jakichkolwiek konsekwencji w przypadku niezastosowania się do ww. wytycznych.

Projekt specyfikacji oprogramowania interfejsowego

Równolegle z publikacją projektu zmian przepisów dotyczących KSeF MF przedstawiło znowelizowany projekt dotyczący specyfikacji oprogramowania interfejsowego (z wcześniejszych zapowiedzi wynikało, że publikacja miała nastąpić w grudniu 2023 r.).

Dokument ten stanowi swoisty drogowskaz dotyczący wymagań, jakie powinien spełniać System. Określono w nim przede wszystkim kwestie prawidłowego oznaczania kodami weryfikującymi faktur wystawionych w trybie offline oraz e-faktur, które będą używane poza Systemem, tj. wizualizacji faktur ustrukturyzowanych, co było kwestią coraz częściej podnoszoną przez podatników oraz dostawców oprogramowania (przepisy nie określały bowiem szczegółowej specyfikacji tych kodów). Specyfikacja zawiera również wskazówki m.in. w zakresie rozwiązań technicznych dla wystawiania faktur w trybie offline i awaryjnym.

Konsultacje tego projektu również potrwają do 19 kwietnia 2024 r.

Autor: Piotr Piechowicz

Konsultant w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Specjalizuje się w prawie podatkowym, w szczególności w podatku VAT. Doświadczenie zawodowe zdobywał w Pierwszym Mazowieckim Urzędzie Skarbowym w Warszawie, gdzie zajmował się m.in. rozliczeniami i obsługą największych podatników w kraju, w tym również międzynarodowych korporacji, podatkowych grup kapitałowych i spółek Skarbu Państwa w zakresie podatku CIT i VAT.