Wyrok NSA z 16 stycznia 2025 r. (II FSK 510/22) rozstrzyga istotną kwestię powstawania przychodu z nieodpłatnych świadczeń w przypadku finansowania przez firmę studiów MBA dla członka zarządu. Orzeczenie to ma istotne znaczenie dla podmiotów, które finansują lub planują finansować programy edukacyjne dla takich osób, w kontekście obowiązków podatkowych towarzyszących takim świadczeniom.
Sprawa, którą ostatecznie rozstrzygnął NSA, rozpoczęła się od zapytania jednej ze spółek, która chciała dowiedzieć się, czy pokrywanie przez nią kosztów studiów MBA dla członka zarządu, które odbywał w ramach umowy o zarządzanie, stanowi przychód podlegający opodatkowaniu. W umowie o zarządzanie nie było obowiązku podnoszenia kwalifikacji zawodowych, a udział w studiach nie był wymagany, lecz spółka mimo to postanowiła sfinansować część kosztów edukacji zarządu. Składając wniosek o interpretację, twierdziła, że sfinansowanie studiów MBA nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń.
Stanowisko organu skarbowego
Dyrektor KIS uznał jednak, że finansowanie studiów przez firmę jest dla członka zarządu korzyścią, wskazując, że chociaż wiedza zdobyta podczas studiów będzie wykorzystywana przez zarząd w pracy dla firmy, to jednak pozostanie również jego osobistym atutem w dalszej karierze zawodowej. Według Dyrektora KIS świadczenie to jest realizowane przede wszystkim w interesie członka zarządu, ponieważ wiąże się z konkretnym przysporzeniem majątkowym, a gdyby spółka nie pokryła tych kosztów, członek zarządu musiałby je pokryć ze swoich własnych środków.
Orzeczenie WSA w Gdańsku
Z Dyrektorem KIS zgodził się WSA w Gdańsku, uznając finansowanie studiów MBA za przychód z nieodpłatnych świadczeń. Sąd zauważył, że korzyści płynące z tych studiów są także przydatne w kontekście dalszej kariery zawodowej zarządcy. Jeśli zaś chodzi o moment powstania przychodu, Sąd wskazał, że wyznacza go data faktycznego poniesienia kosztów przez firmę, tj. po zakończeniu każdego semestru.
Wyrok NSA
Wyrokiem z 16 stycznia 2025 r. NSA oddalił skargę kasacyjną spółki, zgadzając się z sądem I instancji, który wskazał, że sfinansowanie studiów MBA przez spółkę dla członka zarządu nie przynosi jej realnych korzyści, podczas gdy te czerpie głównie sam członek zarządu, gdyż kształcenie to wpływa na jego przyszłą karierę. Sąd zauważył, że jeśli członek zarządu nie posiadał wystarczających kwalifikacji przed zatrudnieniem, to spółka popełniła błąd przy jego wyborze.
Ostrożnie z finansowaniem MBA
Styczniowe orzeczenie to dla przedsiębiorców wyraźny sygnał, że pokrycie kosztów studiów MBA członkom zarządu może generować po ich stronie przychód z nieodpłatnych świadczeń, który podlega opodatkowaniu.
Wysoce niepokojące jest uzasadnienie, jakie przedstawił NSA w ustnych motywach. Nie można zgodzić się z podejściem, że opłata za studia wiąże się z tym, że spółka zatrudniła niekompetentnego menedżera. Czy to samo miałoby dotyczyć pracowników? Czy koszty szkoleń oraz studiów miałyby nie stanowić kosztu podatkowego, ponieważ są one wynikiem błędów biznesowych? Względnie, czy takie wydatki należałoby uznać za niezwiązane z działalnością w estońskim CIT? Taki wniosek, mimo wszystko, trudno wysnuć.
Przede wszystkim NSA wykazał się bardzo pobieżną analizą sytuacji. Studia MBA często są finansowane osobom, które są włączane do zarządu, pomimo braku kształcenia menedżerskiego, ale posiada one inne kluczowe atuty, na przykład ogromną wiedzę o firmie dzięki długotrwałemu stażowi, wiedzę o produktach, kontakty biznesowe lojalność etc. Być może zaprezentowanie takiej argumentacji spowoduje zmianę podejścia NSA w kolejnych wyrokach. Niewątpliwie jednak omawiane orzeczenie kreuje ryzyka dla podatników i jest powodem do niepokoju.
Autorzy:
Bartosz Mazur
Partner, doradca podatkowy w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe. Od 2012 r. doradza zarówno firmom z sektora MŚP i inwestorom indywidualnym, jak i globalnym korporacjom. Zajmuje się głównie podatkami dochodowymi. W przeszłości pracował jednak również w działach zajmujących się podatkiem VAT, dzięki czemu zdobył wszechstronną wiedzę, pozwalającą na kompleksową obsługę klientów.
Prowadzi przeglądy podatkowe, pomaga budować efektywne podatkowo struktury działalności gospodarczej i wpiera klientów w bieżącym biznesie. Reprezentuje klientów w postępowaniach przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi. Specjalizuje się w szczególności w doradztwie dla firm z branży leasingowej, motoryzacyjnej, farmaceutycznej, IT, nieruchomości. Wspiera także biura rachunkowe.
